Το έγκλημα σε βάρος της 12χρονης στα Σεπόλια μάς έδειξε με τον πιο βίαιο τρόπο την ανεπάρκεια των κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων. Ολη η γειτονιά ήξερε, αλλά κανείς δεν παρενέβη πριν υπάρξει εισαγγελική εντολή προς τη μία και μοναδική κοινωνική λειτουργό του Δήμου Αθηναίων, που είχε στην ευθύνη της την παιδική προστασία στο συγκεκριμένο κοινοτικό διαμέρισμα.
Τι μπορεί να γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών στις γειτονιές της Αθήνας; Ολων των ειδών τα εγκλήματα: πορνεία ανηλίκων, έμφυλη βία μέχρι γυναικοκτονία, άσκηση ψυχολογικής και σωματικής βίας κατά των εξαρτημένων ατόμων (παιδιών, ηλικιωμένων, αναπήρων).
Πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά μπορεί να ανταποκριθεί ένας μεγάλος και γραφειοκρατικός δήμος όπως η Αθήνα στις αυξανόμενες και συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες;
Η υποστελέχωση των υπηρεσιών είναι μία από τις αιτίες του προβλήματος, αφού η κοινωνική πολιτική αποτελεί τον φτωχό συγγενή των δημοτικών υπηρεσιών και προτεραιοτήτων (το πράσινο και η καθαριότητα απορροφούν τη μερίδα του λέοντος του προϋπολογισμού). Η τοπική αυτοδιοίκηση περιμένει το ΕΣΠΑ για να αποκτήσει προσωπικό, να αναπτύξει υπηρεσίες και να παρέμβει στον δρόμο και στις γειτονιές. Ομως το Κέντρο Κοινότητας και η μια Δομή παροχής βασικών αγαθών (Κοινωνικό Παντοπωλείο, Παροχή Συσσιτίου, Κοινωνικό Φαρμακείο) δεν επαρκούν στην Αθήνα, που ισοδυναμεί πληθυσμιακά με 7 μεγάλους δήμους. Η επέκταση των κοινωνικών υπηρεσιών και στις 7 δημοτικές κοινότητες μπορεί να γίνει προφανώς με ίδιους πόρους αν υπάρχει η πολιτική βούληση. Αλλωστε οι υποδομές υπάρχουν, το κτιριακό απόθεμα είναι μεγάλο.
Συμπληρωματικά, γρηγορότερα και με διπλό κοινωνικό αποτύπωμα οι κοινωνικές υπηρεσίες μπορούν να ενισχυθούν σημαντικά μέσω της συνεργασίας με τους φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Η φτώχεια, η αδυναμία ένταξης των προσφύγων, η πορνεία, η παραμέληση ανηλίκων, η ανεργία, η έλλειψη πρωτοβάθμιας υγείας, η ενεργειακή φτώχεια, αποτελούν καταστάσεις που εντάθηκαν τα τελευταία χρόνια και δεν φαίνεται να υποχωρούν λόγω των νέων εξελίξεων, της ακρίβειας και της συντηρητικοποίησης της κοινωνίας μας.
Ο τρίτος τομέας της οικονομίας φαίνεται να αποτελεί μια βιώσιμη λύση. Οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις και οι φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, όπως σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην έγκαιρη αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων στις γειτονιές της Αθήνας. Η αρχή έγινε με ορισμένες αποφάσεις της δημοτικής αρχής του Γ. Καμίνη: Κοινωνικός συνεταιρισμός λειτούργησε το καφενείο στο πάρκο ΚΑΠΑΨ, συνεταιρισμός αποφυλακισμένων διένειμε τα τρόφιμα του ΤΕΒΑ, ενώ στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης φιλοξενήθηκαν καταστήματα κοινωνικών επιχειρήσεων. Το κέντρο τής ActionAid πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες στον Κολωνό υποστηριζόμενο πολιτικά από τον δήμο. Η συνεργασία με το Ελληνικό Δίκτυο για τα Δικαιώματα στη Στέγη και την Κατοικία 215 οδήγησε στη στέγαση πολλών αστέγων. Ολα σε εποχή που το θεσμικό πλαίσιο ήταν νέο και ατελές και μεγάλες ήταν οι αντιδράσεις για συνεργασίες με μη δημόσιους φορείς.
Οι γειτονιές της Αθήνας χρειάζονται επειγόντως περισσότερες και καλύτερες κοινωνικές υπηρεσίες ικανές όχι να αντιμετωπίζουν αλλά και να προλαμβάνουν τις ακραίες συνέπειες του κοινωνικού αποκλεισμού. Χρειάζεται επειγόντως ισχυρή πολιτική βούληση για ενίσχυση του στελεχικού δυναμικού των υπηρεσιών, αλλά και νέοι τρόποι οργάνωσής τους. Οι φορείς του τρίτου τομέα της οικονομίας μπορούν να αναλάβουν πολλές από αυτές σε τομείς που ο δήμος δεν ανταποκρίνεται είτε γιατί δεν θέλει, είτε γιατί δεν μπορεί. Οι ανάγκες είναι επείγουσες, δεν μπορούν να περιμένουν το «επιτελικό» κράτος, ιδιαίτερα στον πολύπαθο τομέα των υποστηρικτικών ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών που εξακολουθούν να θεωρούνται συμπληρωματικές, ενώ στην πραγματικότητα είναι οι απολύτως βασικές υπηρεσίες για την κοινωνική συνοχή της πόλης.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» στις 14/9/2023 και είναι διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο σύνδεσμο.
