Πέρασαν ήδη 13 χρόνια από την μεταρρύθμιση του Καλλικράτη (2010) που περιέλαβε την μεταφορά των αρμοδιοτήτων της κοινωνικής πρόνοιας από το επίπεδο της Νομαρχίας στο επίπεδο των δήμων σύμφωνα με την τρέχουσα πρακτική στις περισσότερες χώρες της χώρας της ΕΕ (προνοιακά επιδόματα, παιδικοί σταθμοί, σχολικά κτήρια, παροχές ειδών πρώτης ανάγκης, ένταξη μεταναστών, κοινωνική κατοικία, κλπ).
Από τότε, ορισμένες αρμοδιότητες επέστρεψαν στο κεντρικό κράτος. Ευτυχώς! Γιατί ψηφιοποιήθηκαν και εξορθολογίστηκαν. Τα προνοιακά επιδόματα αναπηρίας και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (και όλων των ειδών τα pass) δίνονται κατευθείαν από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) με ενιαία και αντικειμενικά κριτήρια χωρίς πελατειακές παρεμβολές.
Ορισμένες αρμοδιότητες δεν ασκήθηκαν ποτέ, όπως η κοινωνική κατοικία αφού δεν υπήρξε ευρεία χρηματοδότηση του εθνικού προγράμματος «Στέγη και Εργασία» που απευθύνεται μόνον σε άστεγους.
Το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής πρόνοιας που εξακολουθούν να διαχειρίζονται οι δήμοι αφορά στην υποστήριξη των ευάλωτων ομάδων σε είδος και υπηρεσίες, με κριτήρια και προδιαγραφές που σχεδιάζονται σε κεντρικό επίπεδο. Η διανομή των τροφίμων του Ταμείου Επισιτιστικής Βοήθειας Απόρων (ΤΕΒΑ), τα Κέντρα Κοινότητας (ή κοινωνικά ΚΕΠ) και τα συμβουλευτικά κέντρα και ξενώνες για την έμφυλη βία δημιουργήθηκαν και λειτούργησαν με κοινοτικά κονδύλια. Η σωστή υλοποίηση των προγραμμάτων είναι πολύτιμη και απαιτεί φροντίδα και επίβλεψη από τη δημοτική αρχή. Πρέπει να τηρούνται αντικειμενικά κριτήρια στην πρόσβαση και στην ταχύτητα της εξυπηρέτησης. Η ισότιμη αντιμετώπιση των δυνητικών αποδεκτών των υποστηρικτικών υπηρεσιών απαιτεί ισχυρή πολιτική βούληση και συνεχή επαγρύπνηση ιδιαίτερα στη χώρα του ρουσφετιού όπου οι υποτροπές πελατιασμού παραμονεύουν πάντα.
Η οικονομική κρίση που ακολουθήθηκε από το προσφυγικό και την ενεργειακή κρίση και σήμερα το κύμα της ακρίβειας έδειξε ότι οι ανάγκες κοινωνικής αλληλεγγύης δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν ούτε με ίδιους πόρους, ούτε με τους πρόσθετους πόρους του ΕΣΠΑ. Η κοινωνική συνοχή της Αθήνας δεν μπορεί να εξασφαλισθεί μόνον με την εξαντλητική δουλειά των αποδεκατισμένων λόγω μνημονίου και πρόωρων συνταξιοδοτήσεων κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου, ούτε με το πρόσθετο προσωπικό που πληρώνεται από τα προγράμματα. Απαιτείται μετάβαση σε ένα πλουραλιστικό μοντέλο κοινωνικής παρέμβασης για την κοινωνική επιβίωση της πόλης: Κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμοί, φιλανθρωπικά διεθνή ιδρύματα, ιδιώτες χορηγοί, συνέργειες με την κοινωνική οικονομία και την κοινωνία των πολιτών, ακόμα και με μεμονωμένα άτομα του εθελοντικού κινήματος.
Οι πολλαπλές κρίσεις που βίωσε η Αθήνα τη πρώτη δεκαετία μετά τον Καλλικράτη (2010-2019) αντιμετωπίσθηκαν από τη δημαρχία Καμίνη αποτελεσματικά γιατί η Αθήνα απέκτησε εξωστρέφεια και προσέλκυσε πρόσθετους πόρους από διεθνή Ιδρύματα και οργανώσεις αλλά από το ΕΣΠΑ (το πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης της Αθήνας ήταν 85 εκατ.).
Ο Κόμβος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η αναβάθμιση των Δημοτικών Ιατρείων σε πολυδύναμα κέντρα, η δημιουργία του Κέντρου Καταπολέμησης των Πολλαπλών διακρίσεων, η εφαρμογή του ενιαίου συστήματος υποδοχής και διάγνωσης αναγκών «Νοιάζομαι», η πρώτη κοινωνική κατοικία στο Νέο Κόσμο και το Kέντρο Συντονισμού για Θέματα Μεταναστών και Προσφύγων ήταν ορισμένα από τα εξειδικευμένα κοινωνικά έργα της Αθήνας που σε συνέχεια επίμονων προσπαθειών της δημοτικής αρχής.
Η σημερινή δημοτική αρχή αδρανοποίησε χορηγίες του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και του Bloomberg Philanthropies και άφησε στα χαρτιά σχεδιασμένα έργα, όπως το Job Center, την υποστηριζόμενη στέγη, τα έργα για την αναπηρία και πολλά άλλα που ήταν στα σκαριά, όλα με εγγυημένη χρηματοδότηση!.
Ίσως για το Μεγάλο Περίπατο δεν χρησιμοποιήθηκαν κονδύλια που προορίζονταν για την κοινωνική πολιτική. Όμως, η απότομη διακοπή της δυναμικής που χτίστηκε τη δύσκολη δεκαετία του 2010-2019 καθώς και η απαξίωση των κοινωνικών πεπραγμένων του δήμου και των πολλών συνεργαζόμενων φορέων, δείχνει ότι η δημοτική αρχή του Κώστα Μπακογιάννη αδιαφορεί (στην καλύτερη περίπτωση) ή εναντιώνεται (στη χειρότερη περίπτωση) στην ανοδική πορεία της δημοτικής κοινωνικής πολιτικής.
*Μαρία Στρατηγάκη
· Πρώην Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας του Δήμου Αθηναίων (2014-2019).
· Υποψήφια δημοτική Σύμβουλος Αθήνα ΤΩΡΑ – Χάρης Δούκας
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο ειδησεογραφικό ιστότοπο «the caller» στις 25/9/2023 και είναι διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο σύνδεσμο.
