Συνοπτικός Απολογισμός Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου Αθηναίων 2015 – 2019

ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗ, ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ, ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ

Τον Δεκέμβριο του 2015 όταν παρουσίασα το Πρόγραµµα Κοινωνικής Πολιτικής 2015-2019 στο ∆ηµοτικό Συµβούλιο δεν µπορούσα να φανταστώ ούτε το µέγεθος των δυσκολιών που θα αντιµετώπιζα στην προσπάθεια µου να εκπληρώσω τις προσδοκίες και τις προσωπικές µου δεσµεύσεις, ούτε τις προκλήσεις που θα εµφανιζόντουσαν στον δήµο τα επόµενα χρόνια, µε τις όλο και µεγαλύτερες οµάδες ευάλωτων κατοίκων της πόλης µας. Ούτε άλλωστε, την ικανοποίηση που νοιώθεις, όταν τελικά επιτυγχάνεις το αυτονόητο πολλές φορές και το ακατόρθωτο λιγότερες, πάντα όµως µε πολύ περισσότερη δουλειά από ό,τι περίµενες ή θα χρειαζόταν σε κανονικές συνθήκες.

Ο Απολογισµός του έργου µιας υπηρεσίας και µιας πολιτικά εποπτεύουσας αρχής, όπως είναι η Αντιδηµαρχία, αποτελεί ηθική και δεοντολογική υποχρέωση λογοδοσίας για µια θητεία που ολοκληρώνεται. Το καθήκον να υπηρετήσεις το δηµόσιο συµφέρον, στην περίπτωση της κοινωνικής πολιτικής συνδυάζεται µε το καθήκον να υπηρετήσεις τους ασθενέστερους και να πραγµατοποιήσεις την κοινωνική αλληλεγγύη µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ο παρών Απολογισµός είναι διαρθρωµένος µε τον ίδιο τρόπο µε το Πρόγραµµα Κοινωνικής Πολιτικής 2015-2019 (Α∆Σ 603/2015) και περιλαµβάνει όλα τα έργα που πραγµατοποιήθηκαν µε ίδια µέσα, όπως επίσης και τα έργα που υλοποιήσαµε µε νέες χρηµατοδοτήσεις. Περιλαµβάνει επίσης, και τα έργα που δεν υλοποιήθηκαν για να διευκολυνθεί η αντιπαραβολή των προθέσεων µε τα αποτελέσµατα, και να εντοπισθούν ευκολότερα οι δυσκολίες. Αυτή η διαδικασία εύχοµαι να αποδειχθεί χρήσιµη στην επόµενη δηµοτική αρχή και να τροφοδοτήσει τον νέο προγραµµατισµό µε γόνιµο τρόπο.

Ως δηµοτική αρχή στον τοµέα της Καταπολέµησης της Ακραίας Φτώχειας (Ενότητα Α) πραγµατοποιήσαµε µεγάλα έργα διανοµής τροφίµων και βασικώναγαθών (ΤΕΒΑ και Κόµβος Αλληλεγγύης), περάσαµε από την φιλανθρωπία στην κοινωνική αλληλεγγύη και στη συνέχεια στην εργασιακή ένταξη µε τη δηµιουργία του Job Center, υποστηρίξαµε τις υπάρχουσες δοµές (κοινωνική κατοικία, ξενώνας αστέγων, ξενώνας κακοποιηµένων γυναικών), ενώ σχεδιάσαµε το επόµενο βήµα για την αντιµετώπιση των αστέγων στον δρόµο, προσαρµόζοντας στις δικές µας συνθήκες το µοντέλο του ασφαλούς καταφυγίου (safe haven) που αναµένεται να υλοποιηθεί εντός του 2019.

Στον τοµέα των Κοινωνικών ∆ιακρίσεων και της Προάσπισης των δικαιωµάτων (Ενότητα Β), αντιµετωπίσαµε τις προσφυγικές ροές µε συνέπεια καιαποτελεσµατικότητα, επεκτείναµε τις δράσεις του δήµου σε νέα πεδία όπως είναι η µείωση της βλάβης των εξαρτηµένων και η αντιµετώπιση των διακρίσεων των ατόµων ΛΟΑΤΚΙ, ενισχύσαµε τη λειτουργία του Ξενώνα κακοποιηµένων γυναικών και σχεδιάσαµε για το 2019 νέο Συµβουλευτικό Κέντρο για τις γυναίκες και καµπάνιες ευαισθητοποίησης ανδρών και γυναικών στο πλαίσιο της Εφαρµογής της Ευρωπαϊκής Χάρτας για την ισότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Στον τοµέα της Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας (Ενότητα Γ) αρχίσαµε την αναβάθµιση των ∆ηµοτικών Ιατρείων σε Πολυδύναµα Κέντρα κοινωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας από την Κυψέλη και τα Πατήσια (εντός του 2019 αναµένεται η αναβάθµιση των ∆ηµοτικών Ιατρείων στη Σόλωνος, στα Πετράλωνα και τον Νέο Κόσµο), εξορθολογήσαµε τη λειτουργία (τήρηση του ωραρίου των γιατρών, διευρυµένο ωράριο λειτουργίας των Ιατρείων) και αναπτύξαµε πολλές νέες υπηρεσίες και δραστηριότητες στις Λέσχες Φιλίας οι οποίες έγιναν σηµαντικοί κοινωνικοί χώροι για τις µεγαλύτερες ηλικίες.

Οριζόντια αναβάθµιση του κοινωνικού έργου του δήµου αποτελεί η λειτουργία δύο Κέντρων Κοινότητας µε παραρτήµατα για τους µετανάστες και τους Ροµά και η εφαρµογή δύο πληροφοριακών συστηµάτων ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ και ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ. Αφού κάµφθηκαν οι αρχικές αντιδράσεις, σήµερα, εξυπηρετούνται πλέον οι πολίτες αποτελεσµατικά και ταχύτατα, ενώ αξιολογείται το έργο των υπαλλήλων.

Σε όλους τους παραπάνω τοµείς, τροχοπέδη στην περαιτέρω ανάπτυξη υπήρξε σε όλο το χρονικό διάστηµα, η απαγόρευση των προσλήψεων, η γραφειοκρατία που διέπει τις προµήθειες και τις δηµόσιες δαπάνες καθώς και οι πολύπλοκες διαδικασίες για τη χρηματοδότηση των κοινωνικών έργων από το ΟΧΕ/ΕΣΠΑ.

Ανάχωµα στις δυσκολίες και καθυστερήσεις αποτέλεσε η προσέλκυση σηµαντικών χορηγιών από Ιδρύµατα και ιδιώτες και τα ευρωπαϊκά προγράµµατα (όπως το ESTI@) τα οποία, αφού ξεπέρασαν την έλλειψη διαχειριστικής εµπειρίας του διοικητικού µηχανισµού του δήµου, λειτούργησαν υποστηρικτικά για την κοινωνική πολιτική.

Νέες προσεγγίσεις και διεύρυνση των υπηρεσιών πρόσφερε η συνεργασία µας µε φορείς και οργανώσεις που εξειδικεύονται σε κοινωνικούς τοµείς και υπηρεσίες. Οι σηµαντικότερες συνεργασίες έγιναν µε την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών, τους Συµµάχους Υγείας, τον ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, τους Γιατρούς του Κόσµου, την PRAKSIS, το ∆ίκτυο για τα ∆ικαιώµατα του Παιδιού, το Solidarity NOW, τη Θετική Φωνή, τη Φαιναρέτη και πολλές άλλες.

Καθοριστική για την οργάνωση της κοινωνικής πολιτικής και τον ρόλο του δήµου στον τοµέα αυτό υπήρξε η θεσµοθέτηση του Κοινωνικού Εισοδήµατος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ), και ο εξορθολογισµός των προνοιακών επιδοµάτων µέσω κεντρικής ηλεκτρονικής πλατφόρµας διαχείρισης των ωφελουµένων. Με τον τρόπο αυτό η κοινωνική υπηρεσία µετεξελίχθηκε σε βασικό σηµείο σύνδεσης του πολίτη µε το κοινωνικό κράτος. Ο ρόλος αυτός υποστηρίζεται πλέον από τα δύο ΚέντραΚοινότητας, νέες δηµοτικές δοµές που συµβάλλουν στη σφαιρική προσέγγιση των κοινωνικών αναγκών των πολιτών.

Εν κατακλείδι, όσες και όσοι εργαζόµαστε στην κοινωνική πολιτική έχουµε πολλά όνειρα για το µέλλον της κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής ευηµερίας, δεδοµένης µάλιστα της αύξησης των ευάλωτων οµάδων του πληθυσµού σε συνθήκες συνεχιζόµενης υψηλής ανεργίας. Τα όνειρά µας, όµως, δεν µπορούν να γίνουν πραγµατικότητα αν δεν ενσωµατωθούν δύο βασικές παραδοχές για την κοινωνική πολιτική: (α) η κοινωνική επένδυση είναι αναπτυξιακός στόχος και παραγωγική δραστηριότητα και (β) οι κοινωνικοί στόχοι πρέπει να ενταχθούν σε όλες τις άλλες πολιτικές πράγµα που σηµαίνει ότι κάθε δηµόσια πολιτική θα πρέπει να αποτιµάται σε σχέση µε τον κοινωνικό αντίκτυπο πριν υλοποιηθεί.

Μαρία Στρατηγάκη

Αντιδήµαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας Αν. Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήµιο

Α. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΑΙΑΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

Στο Πρόγραμμα Κοινωνικής Πολιτικής 2015-2019 η ενότητα Α «Καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας» συμπεριέλαβε τις πολιτικές για την εξασφάλιση των πρωταρχικών αναγκών του ανθρώπου (σίτιση, στέγαση και ένταξη στην αγορά εργασίας). Ήδη από το 2015, η στάση της δημοτικής αρχής ως προς τη σημασία της Κοινωνικής Πολιτικής, οι συνεργασίες με το ΚΥΑΔΑ, με την Εκκλησία, με ΜΚΟ, και άλλους φορείς, οι δυνατότητες χρηματοδότησης των δομών από το ΕΣΠΑ, το νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των δομών, αλλά και η επιρροή από ευρωπαϊκούς δήμους και διεθνείς οργανισμούς αποτέλεσαν μερικές από τις ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και εφαρμογή της κοινωνικής πολιτικής. Ταυτόχρονα, το γραφειοκρατικό πλαίσιο των έργων ΕΣΠΑ, οι περιορισμένες δυνατότητες διοικητικής ενίσχυσης της Διεύθυνσης, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί και η σύνθετη δομή των κοινωνικών προβλημάτων καθυστέρησαν την υλοποίηση των έργων.

Α.1. ΣΙΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

Οι κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις της εννεαετούς περιόδου συνεχούς ύφεσης διόγκωσαν τις υπάρχουσες ανάγκες παροχής υπηρεσιών σίτισης σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της εν λόγω κρίσης, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μεταξύ άλλων, δημιούργησε το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τα Κέντρα Κοινότητας των δήμων, το Πρόγραμμα Επισιτιστικής και Βασικής Υλικής Συνδρομής, τις δομές Κοινωνικών Παντοπωλείων και θέσπισε το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης.

Όσον αφορά τον Δήμο Αθηναίων, η αρμοδιότητα δράσεων παροχής σίτισης και διανομής τροφίμων ανήκει στη Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και στο ΝΠΔΔ Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ). Η Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης συντόνισε και οργάνωσε έργα διανομής τροφίμων και βασικών αγαθών, σχεδίασε, οργάνωσε και συντονίζει την Κοινωνική Σύμπραξη «Αθήνα Πρωτεύουσα της Αλληλεγγύης» του Δήμου Αθηναίων και συνεργάζεται για την παροχή υλικής βοήθειας με ΜΚΟ και Ιδρύματα. Το ΚΥΑΔΑ παρέχει επισιτιστική βοήθεια μέσω του Κοινωνικού Παντοπωλείου και του Ανοιχτού Κέντρου Σίτισης, όπου στο διάστημα Ιανουαρίου 2015-Ιουνίου 2018, διανεμήθηκαν κατά προσέγγιση 1.500.000 μερίδες φαγητού σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Αποστολή (Ιερά Αρχιεπισκοπή). Όσον αφορά τα έργα για την κάλυψη αναγκών σίτισης, αυτά είναι τα εξής:

Α.1.1.: Παροχή επισιτιστικής βοήθειας και συνοδευτικών υπηρεσιών σε απόρους (ΤΕΒΑ 2014-2022). Αντικείμενο του έργου είναι η παροχή βοήθειας σε πληθυσμούςπου διαβιούν στο όριο της φτώχειας, μέσα από την παροχή σίτισης, ειδών πρώτης ανάγκης και συνοδευτικών υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης (Σ.Υ.Υ.). Το έργο υλοποιείται και η λήξη του προβλέπεται το 2022. Ο Δήμος έχει συγκροτήσει Κοινωνική Σύμπραξη με τίτλο «Αθήνα-Πρωτεύουσα Αλληλεγγύης» για τη συμμετοχή στις δράσεις του ΤΕΒΑ, σε συνεργασία με το ΚΥΑΔΑ, το Δημοτικό Βρεφοκομείο, την Ιερά Αρχιεπισκοπή και άλλους φορείς. Ως τον Δεκέμβρη του 2018 έχουν συνολικά πραγματοποιηθεί 13 διανομές τροφίμων και βασικής υλικής συνδρομής. Το 2018, με σκοπό να πολλαπλασιαστεί η κοινωνική συμβολή του προγράμματος, η συσκευασία και διανομή πραγματοποιήθηκαν από ΚΟΙΝΣΕΠ. Η επιλογή των δικαιούχων γίνεται με εισοδηματικά κριτήρια. Στις 31 Δεκεμβρίου 2018 οι δικαιούχοι ανέρχονταν σε 20.015 και οι συνολικά ωφελούμενοι σε 40.151 άτομα.

Α.1.2.: Αποκέντρωση της παροχής γευμάτων σε απόρους και άστεγους. Αντικείμενο του έργου ήταν η παροχή υπηρεσιών σίτισης σε όλες τις Δημοτικές Κοινότητες με παράλληλη αναμόρφωση του συστήματος. Υλοποίηση έγινε μόνο στην 4η Δημοτική Κοινότητα, με την εποπτεία του Δήμου Αθηναίων.

Α.1.3.: Διεύρυνση και επέκταση των υπηρεσιών του Κόμβου Αλληλεγγύης Πολιτών. Αντικείμενο του έργου ήταν η δημιουργία τράπεζας Χρόνου καιΚοινωνικού Πλυντηρίου για τους αστέγους. Η τράπεζα χρόνου κρίθηκε σκόπιμο να μην πραγματωθεί. Κατά τα άλλα, ο Κόμβος Αλληλεγγύης του ΚΥΑΔΑ αριθμεί 5.000 εγγεγραμμένους κατά προσέγγιση, και σε αυτόν λειτουργούν: Κοινωνικό Πλυντήριο (εγγεγραμμένες περίπου 160 οικογένειες), Κοινωνικό Παντοπωλείο και Φαρμακείο (για τα οποία το ΚΥΑΔΑ πέτυχε τη συνέχισή τους με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ). Ταυτόχρονα, μέσω αυτού παρέχονται σίτιση, ένδυση και είδη πρώτης ανάγκης, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ανταπόκριση σε έκτακτες ανάγκες. Λειτουργούν επίσης τα προγράμματα: «Αλληλεγγύη στην Οικογένεια» (από την Cosmote) και «Πηγή Ενέργειας» (από τη ΔΕΠΑ). Τέλος, λαμβάνει χώρα το streetwork, όπου γίνεται αναλυτική έρευνα σχετικά με το προφίλ των αστέγων στην Αθήνα και γίνονται παρεμβάσεις, όπου κρίνεται αναγκαίο.

Α.2. ΣΤΕΓΑΣΗ

Το Υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση προέβησαν σε μια σειρά από ενέργειες σχετικές με το ζήτημα της στέγασης ευπαθών ομάδων. Συγκεκριμένα, στις ενέργειες αυτές εντάσσονται η θέσπιση επιδόματος στέγασης, η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για δομές υποστήριξης αστέγων, η δυνατότητα εγγραφής στο Μητρώο Ανέργων ΟΑΕΔ ατόμων χωρίς μόνιμο τόπο κατοικίας, η αναμόρφωση της εθνικής στρατηγικής για τους άστεγους, η δημιουργία Τμήματος Κοινωνικών Πολιτικών και Στέγασης, η λειτουργία Κέντρων Ημέρας, Υπνωτηρίων και Ξενώνων για αστέγους και η υλοποίηση έργων «Στέγαση και Επανένταξη» (ολοκληρώθηκε) και «Στέγαση και Εργασία για Αστέγους». Η θεσμική αρμοδιότητα δράσεων παροχής στέγης στον Δήμο Αθηναίων ανήκει στη Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και στο ΚΥΑΔΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, η Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης συνέχισε τη λειτουργία του Δικτύου Κοινωνικής Κατοικίας, μέσω του οποίου παρέχεται, σε άτομα και οικογένειες που αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο έλλειψης στέγης ή δεν διαθέτουν ασφαλές κατάλυμα, δυνατότητα προσωρινής (έως και 15 μήνες) φιλοξενίας τους σε δομές. Παράλληλα, παρέχεται ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη αλλά και εργασιακή επανένταξη των ωφελουμένων μέσω της υπηρεσίας εργασιακής συμβουλευτικής και διασύνδεσης του Δήμου. Επιπλέον, η Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης, υποστηρίζει και εποπτεύει τον

Ξενώνα προσωρινής φιλοξενίας στην οδό Αλικαρνασσού στην 4η .Κ., συμμετέχει ως επικεφαλής εταίρος στο πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία για Αστέγους», ολοκληρώνει την υλοποίηση του προγράμματος «Στέγαση και Επανένταξη», εποπτεύει τις εργασίες της FEANTSA, της ευρωπαϊκής οργάνωσης των φορέων που εργάζονται στον χώρο της αστεγίας, μεριμνά για τη Διαδικασία Αδειοδότησης των Δομών Παροχής Υπηρεσιών σε Αστέγους σε κοινή δράση με το ΚΥΑΔΑ. Το ΚΥΑΔΑ, αντίστοιχα, λειτουργεί τον ξενώνα βραχείας φιλοξενίας «ΙΩΝΙΣ», με δυνατότητα φιλοξενίας 160 ατόμων και τον ξενώνα σταθερής φιλοξενίας «Εστία Αθηνών», με δυνατότητα φιλοξενίας 50 ατόμων. Η Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης, σε κοινή δράση με το ΚΥΑΔΑ, έχουν αναλάβει την έκτακτη στέγαση αστέγων στη διάρκεια του παγετού (στον χώρο του ΚΥΑΔΑ και σε Λέσχες Φιλίας), καθώς και σε περιόδους καύσωνα με τις κλιματιζόμενες αίθουσες των Λεσχών Φιλίας.

Όσον αφορά τα έργα για την κάλυψη αναγκών στέγασης, αυτά είναι τα εξής:

Α.2.1.: Επέκταση του Δικτύου Κοινωνικής Κατοικίας. Αντικείμενο του έργου είναι ο εμπλουτισμός του υπάρχοντος Δικτύου Κοινωνικής Κατοικίας με νέα διαμερίσματα. Έως τώρα, το Δίκτυο Κοινωνικής Κατοικίας, επεκτάθηκε με τα κτίρια επί των οδών: Μπουμπουλίνας 36, Βρεσθένης 41 στον Νέο Κόσμο, Επιδάμνου 5 και Αμβρακίας 10 στα Σεπόλια. Εκτός των ως άνω δομών, στο Δίκτυο περιλαμβάνονται επιπλέον 10 μεμονωμένα διαμερίσματα. Από το 2014 μέχρι και το τέλος του 2018 έχουν αιτηθεί για την ένταξή τους 224 οικογένειες, ενώ συνολικά έχουν φιλοξενηθεί 205 άτομα.

A.2.2.1.: Συνέχιση του Προγράμματος «Στέγαση και Επανένταξη» (2014-2019). Το Πρόγραμμα πραγματοποιείται σε δύο φάσεις. Η Ά φάση ολοκληρώθηκε το 2016, ενώ η δεύτερη ξεκίνησε το 2017 και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2019. Ο αριθμός ωφελουμένων ανήλθε σε 51.

Α.2.2.2.: Πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία» για τους αστέγους (2018-2020). Το σύνολο ωφελούμενων ανέρχεται σε 76. Στις υπηρεσίες που προσφέρει περιλαμβάνονται η στέγαση, η κάλυψη ειδών πρώτης ανάγκης, η ένταξη στην αγορά εργασίας, η ψυχοκοινωνική και συμβουλευτική στήριξη και η διασύνδεση με αρμόδιες Υπηρεσίες.

Α.2.3.: Δίκτυο κατοικιών «Housing First». Αντικείμενο του έργου είναι η παροχή στεγαστικών υπηρεσιών κυρίως σε χρήστες ουσιών που αποκλείονται, λόγω σχετικών απαγορεύσεων, από οργανωμένες μορφές στέγασης. Η σχετική διαβούλευση για την πραγματοποίηση του προγράμματος βρίσκεται σε εξέλιξη.

Α.2.4.: Υποστηρικτική υπηρεσία για την πρόληψη της απώλειας στέγης. Αντικείμενο του έργου είναι η επέκταση της συμβουλευτικής υποστήριξης των οικογενειών στον τομέα της πρόληψης της αστεγίας. Με πρόσφατη ρύθμιση η αρμοδιότητα του συγκεκριμένου έργου ανήκει πλέον στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Η Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής συνεχίζει να παρακολουθεί τις εξελίξεις.

Α.2.5.: Δημιουργία Ασφαλούς Καταφυγίου για άστεγους στο κέντρο της Αθήνας (SafeHaven). [ΝΕΟ ΕΡΓΟ] Αντικείμενο του έργου είναι η παροχή στεγαστικώνυπηρεσιών σε ωφελουμένους (άστεγοι με επιβαρυμένη ψυχοπαθολογία) που αποκλείονται, λόγω σχετικών απαγορεύσεων, από οργανωμένες μορφές στέγασης. Η τεχνογνωσία του προγράμματος, το οποίο ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη του 2009, μεταφέρθηκε στον Δήμο Αθηναίων, από τους Bloomberg Associates. Στόχος είναι η φιλοξενία 60 ωφελουμένων, με απώτερο σκοπό τη μετεγκατάστασή τους σε άλλα προγράμματα κοινωνικής (επαν)ένταξης.

Α.3. ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τα θεσμικά όργανα του κράτους καλούνται να αντιμετωπίσουν τόσο τον διαρθρωτικό χαρακτήρα που η ανεργία έχει πλέον προσλάβει, όσο και τους χαμηλούς μισθούς, την εξάπλωση της μερικής απασχόλησης και της μη ασφαλιστικής κάλυψης και την περιστασιακή εργασία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης επόπτευσε έως τον Φεβρουάριο του 2017 τη λειτουργία δύο Γραφείων Διαμεσολάβησης, τα οποία παρείχαν υπηρεσίες υποστήριξης της ένταξης στην αγορά εργασίας και συμμετείχε ως επικεφαλής στα προγράμματα «Στέγαση και Επανένταξη» και «Στέγαση και Εργασία». Το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, ειδικότερα, με το έργο «Από την Κοινωνική Αλληλεγγύη στην Κοινωνική Επιχειρηματικότητα», εμπλούτισε τα διαγνωστικά του εργαλεία, εντάσσοντας σε αυτά τη διάσταση της απασχόλησης. Σε δεύτερη φάση, η Δ/νση σχεδίασε και οργάνωσε τη λειτουργία των «Υπηρεσιών επαγγελματικής συμβουλευτικής και επανένταξης». Σε αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η ψυχοκοινωνική στήριξη, βιωματικά εργαστήρια εκπαίδευσης και συνεργασία-δικτύωση με πιθανούς εργοδότες. Όσον αφορά τα έργα για την κάλυψη των εν λόγω αναγκών ένταξης στην αγορά εργασίας, αυτά είναι τα εξής:

Α.3.1.: Σύνδεση της κοινωνικής αλληλεγγύης με την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Αντικείμενο του έργου αποτελεί η δημιουργία κοινωνικώνεπιχειρήσεων από άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Ο Δήμος συμμετέχει υποστηρικτικά με δράσεις επιμόρφωσης, διασύνδεσης, mentoring και παρακολούθησης της αρχικής επιχειρηματικής περιόδου. Το έργο «Από την Κοινωνική Αλληλεγγύη στην Κοινωνική Επιχειρηματικότητα» υλοποιήθηκε το 2015-2016 σε συνεργασία με την ΕΑΤΑ Α.Ε., μέσω του οποίου εκπαιδεύτηκαν στην κοινωνική επιχειρηματικότητα 21 ωφελούμενοι των κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου. Άλλα έργα που «τρέχουν» παράλληλα με παρόμοια δραστηριότητα είναι τα: «Στέγαση και Επανένταξη», ESTI@ κ.ά.

Α.3.2.: Πιλοτική εφαρμογή δημοσίων συμβάσεων κοινωνικής αναφοράς. Αντικείμενο του έργου είναι η ανάδειξη των δημοσίων συμβάσεων κοινωνικής αναφοράς ως εργαλείου κοινωνικής παρέμβασης και επανένταξης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων μέσω της εργασίας τους σε δημόσιους και δημοτικούς φορείς. Σε πρόσφατη (2017) απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής σημειώνεται ως στόχος η «ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας και της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς, μέσω της προώθησης σύναψης δημοσίων συμβάσεων κοινωνικής αναφοράς», ωστόσο η διαδικασία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Παρά το θεσμικό κενό, η Διεύθυνση προσπάθησε σχεδιάσει την υλοποίηση «πειραματικής κοινωνικής πολιτικής» με την ανάθεση στην ΚΟΙΝΣΕΠ «Νέοι Ορίζοντες» τη συσκευασία και διανομή τροφίμων του ΤΕΒΑ. Παρά το γεγονός ότι ο σχετικός φάκελος επεστράφη από την Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως μη σύννομος, βούληση της Διεύθυνσης είναι να αξιοποιήσει τη συγκεκριμένη δυνατότητα με την πρώτη ευκαιρία.

Α.3.3.: Υπηρεσίες Συμβουλευτικής και Επανένταξης ατόμων ευάλωτων ομάδων-Δημιουργία Job Center. [ΝΕΟ ΕΡΓΟ] Τα στελέχη των τριών σημείων παροχήςυπηρεσιών συμβουλευτικής και επανένταξης ατόμων από ευάλωτες ομάδες συνεργάζονται και επικοινωνούν, αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουν αποκτήσει. Παράλληλα, έχουν αναπτύξει σύστημα εξωτερικών παραπομπών με στόχο την κάλυψη αναγκών που δεν υποστηρίζονται ακόμη από την Υπηρεσία, π.χ. συμπλήρωση φορολογικών δηλώσεων.

1. Job Center: Αντικείμενο του έργου αποτελεί η δημιουργία συστήματοςαξιοποίησης πόρων και ανίχνευσης αναγκών ευάλωτων ωφελούμενων και στη συνέχεια η διασύνδεσή και ένταξη τους στην αγορά εργασίας. Τον Ιανουάριο του 2017 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Job Center με πρωταρχικό στόχο την εργασιακή (επαν)ένταξη και τη διατήρηση της εργασίας των ωφελούμενων του Δικτύου Κοινωνικής Κατοικίας του Δήμου, ενώ πλέον παρέχει υπηρεσίες και σε άτομα από παραπομπές κοινωνικών δομών του Δήμου. Έχει σχεδιαστεί σύμφωνα με Ευρωπαϊκές προδιαγραφές και είναι το πρώτο στο είδος του, στην Ελλάδα. Ο σχεδιασμός, η πιλοτική λειτουργία και η παροχή του αναγκαίου εξοπλισμού έγιναν από την BAT Hellas, η οποία υποστήριξε και τη λειτουργία του για συνολική διάρκεια 1,5 έτους από την ίδρυσή του. Με χορηγία της BAT πραγματοποιήθηκαν στο Ι.Ε.Κ. ΔΕΛΤΑ κύκλοι εκπαίδευσης ωφελουμένων του Job Center στην Αγγλική και Ελληνική γλώσσα και στο χειρισμό Η/Υ, τους οποίους παρακολούθησαν συνολικά 60 άτομα, ενώ 24 πήραν πιστοποίηση. Ο ειδικός και απώτερος στόχος είναι η εργασιακή ενεργοποίηση ατόμων ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, μέσα από ένα ολιστικό μοντέλο κινητοποίησης, ενίσχυσης δεξιοτήτων, υποστήριξης σε όλη τη διαδρομή από την αναζήτηση εργασίας, με συμβουλευτική επαγγελματική καθοδήγηση, παροχή υλικοτεχνικής υποδομής και διασύνδεσης με φορείς/ΜΚΟ/Κέντρα δια βίου μάθησης και πιθανούς εργοδότες, έως και την προσαρμογή στο νέο εργασιακό περιβάλλον. Το Job Center λειτουργεί συμπληρωματικά με τις υπηρεσίες που παρέχονται από τα Κέντρα Κοινότητας του Δήμου, ενώ παράλληλα, φέρει την κύρια ευθύνη διασύνδεσης με τους εργοδότες. Μέχρι σήμερα οι ωφελούμενοι του ανέρχονται στους 253. Από τους 173 ενεργούς στην αναζήτηση εργασίας, 91 άτομα βρήκαν εργασία, 40 άμεσα μέσω του Job Center και 51 από προσωπική αναζήτηση μετά από την υποστήριξη που έλαβαν.

2. Πολυδύναμο Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων: Με την υποστήριξη του ΈργουESTI@, οι μέχρι σήμερα ωφελούμενοι των δράσεων ένταξης στην αγορά εργασίας ανέρχονται σε 575, από τους οποίους ήδη εργάζονται οι 63. Συμπληρωματικά, οι ωφελούμενοι της Υπηρεσίας λαμβάνουν μια σειρά παράλληλων υποστηρικτικών ενεργειών, που παρέχονται κυρίως στο Πολυδύναμο Δημοτικό Ιατρείο της 5ης .Κ. και αφορά ψυχοκοινωνική και νομική συμβουλευτική, προγεννητική αγωγή, και ψυχοκοινωνική στήριξη παιδιών–γονέων, λειτουργεί δε υποστηρικτικά στην προσπάθεια του άνεργου ατόμου να ενταχτεί στην αγορά εργασίας. Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη παρέχεται από στελέχη του Δήμου, ενώ η επαγγελματική συμβουλευτική από στελέχη της PRAKSIS.

3. Φρουραρχείο: Με την χρηματοδότηση του Έργου ESTI@ παρασχέθηκαν από τηνPraksis σχετικές υπηρεσίες για το 2017 σε 1.263 ωφελούμενους. Για το 2018 η παροχή των υπηρεσιών συνεχίστηκε από το Solidarity Now αλλά και στελέχη του ΚΥΑΔΑ, ενώ το σύνολο των ατόμων που έλαβαν υπηρεσίες ανέρχεται σε 702 άτομα από τα οποία 68 βρήκαν δουλειά.

Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ-ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Στο Πρόγραμμα Κοινωνικής Πολιτικής 2015-2019, η Ενότητα Β «Κοινωνικές Διακρίσεις – Προάσπιση των Δικαιωμάτων» συμπεριλαμβάνει τις πολιτικές του Δήμου προς ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού (μετανάστες/πρόσφυγες, ΑμεΑ, εξαρτημένα άτομα, γυναίκες και άτομα που υφίστανται διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, εμφάνισης και ταυτότητας φύλου) καθώς και τις πολιτικές για την προώθηση της ισότητας των φύλων.

Η εφαρμογή των πολιτικών αυτών πραγματοποιήθηκε σε σύμπραξη με δημοτικές δομές για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας (Δημοτικά Ιατρεία κ.ά.), με φορείς που ασχολούνται με τη στήριξη και ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, με το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) και τη συμμετοχή 93 οργανώσεων, με το πρόγραμμα φιλοξενίας και ένταξης προσφύγων της ΕΑΤΑ, ενώ παράλληλα συνετέλεσαν η αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων και η διεκδίκηση πόρων για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και προσφυγικού ζητήματος. Η ύπαρξη δομών όπως το «Γραφείο Ισότητας» και ο «Ξενώνας Κακοποιημένων Γυναικών», η δημιουργία Συντονιστικού Κέντρου για τους Πρόσφυγες (ACCMR), το εθνικό και ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο για την ισότητα των φύλων και η σημαντική παρουσία γυναικών στο δημοτικό συμβούλιο συνέβαλαν στην εφαρμογή πολιτικών που αφορούν ευάλωτες κοινωνικά ομάδες.

Β.1. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Οι τεράστιες ροές προσφύγων από το καλοκαίρι του 2015, δημιούργησαν ανάγκες για πολιτικές υποδοχής, διαχείρισης και ένταξης με μακροχρόνιο ορίζοντα. Οι αιτήσεις ασύλου είναι σταθερά αυξημένες στην Ελλάδα σε σχέση με πριν το 2014. Το 22% των αιτημάτων υποβάλλεται στην Αττική, ποσοστό όμως που αντιστοιχεί στο 46,5% αυτών που υποβάλλονται στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι γεγονός ότι η πόλη της Αθήνας, είναι αναγκασμένη να διαχειριστεί μια πολύ μεγάλη ευθύνη.

Στο πλαίσιο της πολιτικής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) να αναγνωρίσει τις πόλεις ως ιδανικούς χώρους διαβίωσής τους, και δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της διαχείρισης του ζητήματος στην Ελλάδα υποστηρίχτηκε από το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών ή του ΔΟΜ (Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης), ο Δήμος Αθηναίων κλήθηκε να ανταποκριθεί στις νέες επείγουσες ανθρωπιστικές ανάγκες. Οι δράσεις του Δήμου και οι δομές που τις πραγματοποίησαν είναι οι εξής:

• Σ.Ε.Μ. Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών – Τμήμα Υποστήριξης και Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών: Το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών ασκεί συμβουλευτικό ρόλο σε ζητήματα κοινωνικής ένταξης με την υποστήριξη του Τμήματος Υποστήριξης και Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
• Αντιδήμαρχος Μεταναστών και προσφύγων: ορίστηκε με πρωτοβουλία του Δημάρχου για πρώτη φορά σε όλη τη χώρα.
• Δομή φιλοξενίας στον Ελαιώνα: δημιουργήθηκε το 2015 κατόπιν παραχώρησης δημοτικού χώρου και σήμερα φιλοξενεί σε χώρο 37 στρεμμάτων περίπου 2.500 πρόσφυγες. Στον Ελαιώνα έχουν εργαστεί συνολικά 241 συμβασιούχοι.
• Δωρεάν πρόσβαση στα Δημοτικά Ιατρεία, στον Ξενώνα Κακοποιημένων Γυναικών και στο βραδινό πρόγραμμα σίτισης του ΚΥΑΔΑ για μετανάστες και πρόσφυγες.
• EUROCITIES: Ο Δήμος μέσω του Σ.Ε.Μ. συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο EUROCITIES με αντικείμενο την κοινοτική ένταξη των μεταναστών.
• Προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και βασικών δεξιοτήτων Η/Υ, σε συνεργασία με τον ΟΠΑΝΔΑ και εθελοντικούς φορείς. Ακόμη στους παιδικούς σταθμούς του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών γίνονται δεκτά, σε ένα μεγάλο ποσοστό (20%), παιδιά μεταναστών.

Οι βασικές δημοτικές προτεραιότητες-στόχοι είναι η πρόσβαση όλων των μεταναστών σε βασικές υπηρεσίες επιβίωσης, η ομαλή ένταξη των μεταναστών στον κοινωνικό ιστό και ενεργή συμμετοχή τους στις κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες και η βελτίωση συνεργασίας των φορέων που ασχολούνται με το μεταναστευτικό. Όσον αφορά τα έργα σχετικά με το μεταναστευτικό/προσφυγικό, αυτά είναι τα εξής:

Β.1.1.: Παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών και πληροφοριών σε μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Αντικείμενο του έργου αποτελούν: η πληροφόρησηγια τις δραστηριότητες και παροχές του Δήμου που απευθύνονται στους υπηκόους τρίτων χωρών, η έκδοση οδηγού παροχής κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου σε βασικές γλώσσες και διανομή του σε επιλεγμένα σημεία. Παράλληλα, στόχος είναι η ενίσχυση των υπηρεσιών που συναλλάσσονται καθημερινά με μετανάστες (ληξιαρχείο, κοινωνικές υπηρεσίες κ.λπ.), με διαπολιτισμικούς μεσολαβητές στις γλώσσες (προτεινόμενες): αλβανικά, ρωσικά, αγγλικά, γαλλικά, αραβικά, ουρντού, παντζάμπι, μπάνγκλα, φαρσί.

Τα δύο Κέντρα Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων προσφέρουν υπηρεσίες σε ωφελούμενους, όπως η εξειδικευμένη νομική συμβουλευτική που παρέχεται σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).

Από τον Μάρτιο του 2018 οι Υπηρεσίες του Δήμου υποστηρίζονται από διερμηνείς που εξυπηρετούν πολίτες τρίτων χωρών σε γλώσσες όπως: αραβικά, φαρσί, γαλλικά και ουρντού. Τα σημεία εξυπηρέτησης είναι τα Δημοτικά και Πολυδύναμα Δημοτικά Ιατρεία, το Ληξιαρχείο, ο Ξενώνας Γυναικών Θυμάτων Βίας, τα ΚΕΜ, το ΚΥΑΔΑ (Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων) και ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας Πολιτών. Η παροχή υπηρεσιών διερμηνείας είναι δωρεά της ΜΚΟ IRC (International Rescue Committee) με υλοποίηση από την υπηρεσία διερμηνείας της ΜΚΟ Μετάδραση & δωρεά της Synapse-Mετάδραση.

Οι ΜΚΟ Danish Refugee Council (DRC) και Almasar με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων, λειτούργησαν κατά το διάστημα 11/2017–08/2018 το Συμβουλευτικό Κέντρο «Διαδρομές». Στόχος του Κέντρου ήταν η παροχή νομικής συμβουλευτικής καθώς και η οικονομική ενσωμάτωση πολιτών τρίτων χωρών.

Το «Κέντρο Προστασίας για τη Γυναίκα και το Παιδί» λειτούργησε την περίοδο Ιούνιος 2017 – Ιανουάριος 2019 σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, τη Solidarity Now και την Unicef.

Για την ενίσχυση των δεξιοτήτων των στελεχών της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας, οργανώθηκαν σε συνεργασία με το UNHCR κύκλοι επιμορφωτικών σεμιναρίων με θέματα τις γενικές αρχές του δικαίου διεθνούς προστασίας, καθώς και εξειδικευμένα ζητήματα όπως ανιθαγενείς αιτούντες άσυλο, νομικά έγγραφα, θύματα trafficking κ.α.

Β.1.2.: Εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και απόκτηση βασικών δεξιοτήτων Η/Υ. Στο πλαίσιο του έργου προβλέπεται η υλοποίηση κύκλων εκμάθησης τηςελληνικής γλώσσας, καθώς και η απόκτηση γνωστικού επιπέδου που να επιτρέπει την πρόσβαση σε πιστοποιητικό γλωσσομάθειας. Παράλληλα, είναι προγραμματισμένη η υλοποίηση κύκλων εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας καθώς και απόκτησης βασικών δεξιοτήτων Η/Υ.

Β.1.3.: Δημιουργία πολυπολιτισμικού χώρου για τις μεταναστευτικές κοινότητες. Στο πλαίσιο των δράσεων του Τμήματος Υποστήριξης και Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων λειτουργεί αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτήτων, η οποία παραχωρείται σε συνεργαζόμενους φορείς και μεταναστευτικές κοινότητες, για την υλοποίηση δράσεων ένταξης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης, ψυχοκοινωνικής στήριξης για τους προερχόμενους από εμπόλεμες ζώνες, κ.λπ.

Β.1.4.: Συντονισμός φορέων διαχείρισης μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών. Στόχος είναι η συγκρότηση Ομάδας Έργου που θα συμβάλλει στον συντονισμόκαι τη δικτύωση των φορέων που εμπλέκονται με το μεταναστευτικό και προσφυγικό ρεύμα μέσα στα γεωγραφικά όρια του Δήμου Αθηναίων και η διερεύνηση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων. Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκε το Κέντρο Συντονισμού για θέματα Μεταναστών και Προσφύγων του Δήμου Αθηναίων. με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το κέντρο αριθμεί 75 διεθνείς και ελληνικές οργανώσεις και θεσμικές αρχές και λειτουργεί τη διαδικτυακή πλατφόρμα www.accmr.gr. Για την καταγραφή των αναγκών των ανιθαγενών και με στόχο την αποτύπωση της στάσης των Αθηναίων για την παρουσία των τελευταίων, δημιουργήθηκε το Παρατηρητήριο του δήμου Αθηναίων για τους πρόσφυγες.

Β.1.5.: Δημιουργία     και        αξιοποίηση      υπερτοπικών  δικτυώσεων.Με στόχο την ανταλλαγή και αξιοποίηση εμπειριών από φορείς ΟΤΑ, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, δημιουργήθηκε το «Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη», μετά από υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των Δήμων Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Το δίκτυο αριθμεί 12 πόλεις-μέλη και λειτουργεί με την υποστήριξη της International Rescue Committee (IRC) και της Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECHO).

Σε υπερεθνικό επίπεδο, ο Δήμος συμμετέχει επίσης στον Ευρωπαϊκό Συνασπισμό Πόλεων κατά του Ρατσισμού (ECCAR) για τη βελτίωση των πολιτικών κατά των διακρίσεων, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Συμμετέχει επίσης, σε συνεργασία με τον δήμο Μονάχου, στο Έργο “CITIES GroW”.

Β.2. ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ

Στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, ο Δήμος Αθηναίων όρισε το Τμήμα Πολιτικών Ισότητας και Αντιμετώπισης Διακρίσεων της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας ως σημείο αναφοράς και παρακολούθησης της εφαρμογής της σύμβασης. Βασικοί στόχοι είναι η ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα αναπηρίας και η προώθηση της (επαν)ένταξης των ατόμων με αναπηρία στον κοινωνικό ιστό. Επιπλέον, ο Δήμος Αθηναίων έχει καθιερώσει από το 2015 τον Μάρτιο ως «Μήνα Δράσεων Εξοικείωσης και Ευαισθητοποίησης για την αναπηρία».

Σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς, το Τμήμα Πολιτικών Ισότητας και Αντιμετώπισης Διακρίσεων διοργάνωσε πλήθος εκδηλώσεων και επιστημονικών ημερίδων. Ενδεικτικά αναφέρουμε: «Στηρίζοντας τα Άτομα με Αναπηρία» (Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων), Πρόγραμμα Πινακοθήκης Γκίκα για άτομα με χαμηλή όραση ή τυφλότητα, «Δικαίωμα στην Πράξη» Κέντρο Κοινωνικής Φροντίδας Ατόμων με Νοητική Υστέρηση «Εστία» κ.ά.

Στο Τμήμα απευθύνονται μηνιαίως 30 περίπου άτομα ΑμεΑ. Για την εξυπηρέτησή τους έχει δημιουργηθεί ηλεκτρονική βάση δεδομένων με καταγραφή φορέων και υπηρεσιών, κέντρων κατάρτισης και συλλόγων ΑμεΑ, ενώ παράλληλα αξιοποιούνται οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων «ΝOIAZOMAI» και «ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ». Ως προς τις δράσεις Υποστήριξης των Αμέα αυτές είναι οι εξής:

Β.2.1.: Δράσεις Υποστήριξης ΑμεΑ.

1. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ – ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

• Ψυχολογική και Εργασιακή στήριξη από επιστημονικό προσωπικό
• Ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων των υπαλλήλων του Δήμου Αθηναίων σε σχετικά με την συμπεριφορά τους προς τα ΑμεΑ.
• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα αναπηρίας.
• Αναβάθμιση της ιστοσελίδας του Δήμου Αθηναίων, ώστε να είναι προσβάσιμη για άτομα με οπτική αναπηρία.
• Δράσεις εξοικείωσης με την αναπηρία (κινητική/αισθητηριακή αναπηρία και αυτισμός).

2. ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) θα αναλάβει την υλοποίηση της δράσης σε συνεργασία με καταστήματα του Δήμου Αθηναίων ώστε να δοθούν κίνητρα σε αυτά να αποκτήσουν καταλόγους σε γραφή Braille. Η δράση θα συμπεριλαμβάνει εκπαίδευση σχετικά με την οπτική αναπηρία και τη συμπεριφορά απέναντι σε άτομα με προβλήματα όρασης καθώς και σε σκύλους – οδηγούς τυφλών. Θα ακολουθήσει η δημιουργία οδηγού με τα προσβάσιμα καταστήματα στην Αθήνα και ενέργειες δημοσιοποίησης τους.

3. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ

Στόχο της δράσης αποτελεί η προώθηση της εργασιακής ένταξης των ατόμων με κινητική αναπηρία μέσω της ενίσχυσης δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη χρήση των ΤΠΕ, την αξιοποίηση Νέων Τεχνολογιών από χρήστες/-τριες με κινητική αναπηρία και την άρση του ψηφιακού αποκλεισμού τους. Περιλαμβάνει τη διοργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης στη χρήση Η/Υ και στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εργασία (π.χ. κατασκευή ιστοσελίδας κ.ά.).

4. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ

Στόχο της δράσης αποτελεί η ενίσχυση ατόμων με οπτική αναπηρία σε δεξιότητες που σχετίζονται με τη χρήση ΤΠΕ, η άρση του ψηφιακού τους αποκλεισμού και η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Περιλαμβάνει προγράμματα κατάρτισης στη χρήση Η/Υ, κινητών τηλεφώνων, οθονών αφής και εξοικείωσης με τεχνική υποστήριξη μέσω Team Viewer.

Β.2.2.: Προσβασιμότητα για ΑμεΑ στον Δημόσιο Χώρο και Δημοτικά Κτήρια. Ταέργα προσβασιμότητας προϋποθέτουν τη συνεργασία με την Δ/νση Κτηριακής Υποδομής. Σύμφωνα με το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου, τα έτη 2017 και 2018 έγιναν ενέργειες δημιουργίας χώρων υγιεινής και προσβασιμότητας (ΑμεΑ) σε δημοτικά κτήρια.

Β.2.3.: Ανάπτυξη Νέου Καινοτόμου Προγράμματος «DISCOVERING HANDS». Στο πλαίσιο του προγράμματος Accelerating Change for Social Inclusion /ACSI, το οποίο υλοποιήθηκε από την Up Social, σε συνεργασία με τις πόλεις Αθήνα, Βαρκελώνη, Λισαβόνα, Ρότερνταμ και Στοκχόλμη, με το δίκτυο EUROCITIES και με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και του Ιδρύματος “la Caixa”, γυναίκες τυφλές ή με προβλήματα όρασης εκπαιδεύονται στην ψηλάφηση μαστού για την πρώιμη ανίχνευση όγκων. Οι ενδιαφερόμενες λαμβάνουν πτυχίο και στη συνέχεια μπορούν να εργαστούν σε γυναικολογικά ιατρεία και νοσοκομεία. Για το πρόγραμμα εκδήλωσαν ενδιαφέρον 11 τυφλές γυναίκες, ωστόσο συνεχίζεται η διερεύνηση της ομάδας στόχου και αναμένεται η συνέχιση των διαδικασιών για την υλοποίηση του Προγράμματος.

Β.2.4: Ψυχοκοινωνική στήριξη και εργασιακή ένταξη ατόμων με αναπηρία. ΤοΤμήμα Πολιτικών Ισότητας και Αντιμετώπισης Διακρίσεων συμμετείχε στον σχεδιασμό για την κατάθεση αίτησης στο διακρατικό έργο Public and Private Partnership for Generative Welfare σε συνεργασία με την Alfa Mentor, με τίτλο «Δράσεις ψυχοκοινωνικής στήριξης και εργασιακής ένταξης ατόμων με αναπηρία» που θα συμπεριλαμβάνει δράσεις ευαισθητοποίησης που θα στηρίζονται (και) σε παρεμβάσεις τέχνης στον δημόσιο χώρο και θα αφορούν τη μείωση του στίγματος της ψυχικής ασθένειας, καθώς και δράσεις προώθησης συνεργασίας φορέων που υποστηρίζουν την επαγγελματική επανένταξη ψυχικά ασθενών. Αναμένεται η τελική έγκριση του έργου από την ΕΕ. Βασικός στόχος είναι η επανένταξη των ψυχικά ασθενών στον κοινωνικό ιστό και η καλλιέργεια κουλτούρας εταιρικής κοινωνικής ευθύνης σε επιχειρήσεις που θα απασχολήσουν ψυχικά ασθενείς.

Β.3 ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ

Η εκτίμηση του αριθμού των χρηστών υψηλού κινδύνου στη χώρα ήταν για το 2016 περίπου 17.000, εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Ποσοστό χρηστών μεγαλύτερο του 10% είναι έφηβοι και νέοι 15-24 ετών, ενώ ποσοστό 15% αφορά γυναίκες χρήστες. Η έννοια της εξάρτησης έχει πλέον διευρυνθεί και περιλαμβάνει πέρα από τις ουσίες, το διαδικτυακό εθισμό, τα τυχερά παιγνίδια και τα video games.

Σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε το νομικό πλαίσιο που αφορά την καλλιέργεια και διάθεση προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης και έχει τεθεί προς σχολιασμό από το Υπουργείο Υγείας ο Στρατηγικός σχεδιασμός για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων. Η επίλυση των προβλημάτων που αφορούν χρήση αποτελεί θεσμική αρμοδιότητα εξειδικευμένων φορέων και η εμπλοκή φορέων ΟΤΑ είναι επικουρική.

Από τον Δήμαρχο τέθηκε σε δημόσια συζήτηση η ανάγκη δημιουργίας χώρου ιατρικά εποπτευόμενης χρήσης ουσιών στο κέντρο της Αθήνας. Η ανεπάρκεια του θεσμικού πλαισίου και η έλλειψη πολιτικής βούλησης δεν έχουν επιτρέψει την έναρξη λειτουργίας σχετικών δομών. Στο πλαίσιο του δημοσίου διαλόγου έλαβε χώρα ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στο Πεδίο του Άρεως με θέμα συζήτησης τη δημόσια χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών.

Κεντρικός φορέας άσκησης πολιτικής μέσω δράσεως πρόληψης στον τομέα είναι το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας «ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ». Συμπληρωματικά, η Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης πραγματοποιεί δράσεις με επίκεντρο τις εξαρτήσεις σε συνδυασμό με την αστεγία δρόμου, δεδομένου ότι το 50% των αστέγων της πόλης αντιμετωπίζει προβλήματα εξάρτησης σε ουσίες. Τα προγράμματα και οι δράσεις του Δήμου αφορούν προγράμματα πρόληψης για μαθητές και εκπαιδευτικούς, συνεργασία με ειδικούς φορείς (ΟΚΑΝΑ, 18 ΑΝΩ, ΚΕΘΕΑ) και φορείς που αναπτύσσουν παράλληλες δράσεις (Κέντρο Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης, ΟΠΑΝΔΑ, ΚΕΕΛΠΝΟ κ.ά.), συμμετοχή στην επιτροπή του Υπουργείου Υγείας για την αντιμετώπιση του HIV στους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, συμμετοχή στο Δίκτυο Υποστήριξης για Εξαρτημένες Γυναίκες, Μητέρες και τα παιδιά τους κ. ά.

Στις βασικές δημοτικές προτεραιότητες εντάσσονται οι άμεσες θεραπευτικές και προληπτικές δράσεις, η κοινωνική επανένταξη και η μείωση της παραβατικής ή εγκληματικής συμπεριφοράς και η ενημέρωση– ευαισθητοποίηση, άρση στιγματισμού και κοινωνικής περιθωριοποίησης (διοργάνωση ημερίδων, ενημέρωση μαθητών και εκπαιδευτικών κ.ά). Τα σχετικά με την ενότητα B3 έργα είναι τα εξής:

Β.3.1.: Συνεργασία με φορείς πρόληψης και αντιμετώπισης εξαρτήσεων. Στόχοαποτελεί η ενίσχυση του έργου των φορέων απεξάρτησης μέσω της δημιουργίας δομών αντιμετώπισης της αστεγίας, του κοινωνικού αποκλεισμού, των εμποδίων προσβασιμότητας σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες και της αδυναμίας για ασφαλή σωματική αποτοξίνωση. Η ευαισθητοποίηση του κοινού πάνω στο θέμα των εξαρτήσεων και η αντιμετώπιση της εξάπλωσης των μεταδιδόμενων νοσημάτων στους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών αποτελούν επίσης στόχους του έργου. Το έργο με τίτλο «ΔΙΚΤΥΟ ΑΜΕΣΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΧΡΗΣΤΕΣ ΟΥΣΙΩΝ», το οποίο υλοποιείται μέσα από σύμβαση του Δήμου Αθηναίων με την Περιφέρεια Αττικής, το ΚΕΘΕΑ και τον ΟΚΑΝΑ ξεκίνησε τη δράση του στις 29/10/2018 με περιοχές παρέμβασης το Πεδίο Άρεως, τις περιοχές πέριξ της οδού Πανεπιστημίου.

Β.3.2.: Κοινωνική Υπηρεσία μιας στάσης για εξαρτημένα άτομα. Το έργοπεριλαμβάνει τη λειτουργία κοινωνικής υπηρεσίας μιας στάσης όπου θα παρέχεται άμεση βοήθεια, ενημέρωση για υπάρχουσες δομές εντός και εκτός δήμου, παραπομπή όταν κρίνεται αναγκαίο κ.ά. Η υπηρεσία παρέχεται από το Πολυδύναμο Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων και τον ΟΚΑΝΑ στα πλαίσια του έργου «Ίδρυση και Λειτουργία Δομών Αστέγων του ΟΚΑΝΑ στο Δήμο Αθηναίων».

Β.3.3.: Ξενώνας ενηλίκων εξαρτημένων γυναικών. Αντικείμενο του έργου αποτελεί η λειτουργία ξενώνα βραχείας φιλοξενίας ενηλίκων εξαρτημένων γυναικών με τους εξής στόχους: κάλυψη βασικών αναγκών στέγης, τροφής, ατομικής φροντίδας, ιατρική περίθαλψη και ψυχοκοινωνική στήριξη. Στο πλαίσιο του σχεδιασμού, προβλεπόταν η διαμόρφωση ορόφου στο κέντρο της πόλης σε ξενώνα βραχείας φιλοξενίας 12 εξαρτημένων γυναικών, ωστόσο, δίχως ο Δήμος Αθηναίων να φέρει ευθύνη, ενώ είχαν υπογραφεί σχετικά συμφωνητικά συνεργασίας, δεν υποβλήθηκε πλήρης πρόταση. Παράλληλα, σε συνεργασία με το Δίκτυο Εξαρτημένων Γυναικών και Παιδιών τους, έχει σχεδόν ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός λειτουργίας δομής ξενώνα βραχείας φιλοξενίας για ενήλικες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, μητέρες και έγκυες, με την αξιοποίηση χρηματικού ποσού από έρανο.

Β.3.4.: Κέντρο αποτοξίνωσης και κοινωνικής ένταξης εξαρτημένων ατόμων. Οπρογραμματισμός δημιουργίας κέντρου DETOX δεν προχώρησε λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και περιορισμένης αρμοδιότητας του Δήμου Αθηναίων στον τομέα αυτό.

Β.3.5.: Κοινωνική φροντίδα άστεγων χρηστών ναρκωτικών ουσιών-Υπνωτήριο. Αντικείμενο του έργου αποτελεί η λειτουργία Κέντρου Ημέρας, Ξενώνα βραχείας φιλοξενίας και Υπνωτηρίου για την παροχή υπηρεσιών όπως αυτές της στέγης, τροφής, ατομικής υγιεινής, σωματικής αποτοξίνωσης, χορήγησης υποκατάστατων με πρόγραμμα χαμηλής οδού, ψυχοκοινωνικής στήριξης κ.ά.. Το έργο προβλεπόταν να λειτουργήσει σε χώρο του Δήμου Αθηναίων στα πλαίσια δημιουργίας Πρότυπου Κέντρου Αστέγων και επρόκειτο να υλοποιηθεί αξιοποιώντας την τεχνογνωσία ολλανδικών φορέων. Ωστόσο, ο αρχικός σχεδιασμός δεν προχώρησε λόγω ακαταλληλότητας του χώρου και έλλειψης χρηματοδότησης.

Β.3.6.: Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Αντικείμενο του έργουαποτελούν: ο σχεδιασμός παρεμβάσεων στην κοινότητα για το θέμα των εξαρτήσεων, σε συνεργασία με φορείς απεξάρτησης, η πραγματοποίηση δράσεων ενημέρωσης για τις εξαρτήσεις και η οργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης για τους εργαζόμενους του Δήμου. Πέραν των δράσεων του «Αθηνά-Υγεία», πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις όπως: Εισήγηση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων με θέμα «Η αντιμετώπιση των εξαρτήσεων», Δράση ευαισθητοποίησης του κοινού και συναυλία στην Πλ. Κλαυθμώνος σε συνεργασία με το ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ κ.ά. Καθ\ όλη τη διάρκεια του 2018, λειτούργησε ομάδα εργασίας για τη χρήση ουσιών στην πόλη της Αθήνας.

Β.4. ΕΜΦΥΛΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Οι ευρωπαϊκές πολιτικές θέτουν συνεχώς σε προτεραιότητα την προώθηση της ισότητας των φύλων και την ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλα τα επίπεδα διοίκησης (gender mainstreaming). Σε εθνικό επίπεδο ενσωματώθηκε στη νομοθεσία η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, δόθηκε δυνατότητα εγγραφής στο Μητρώο Ανέργων του ΟΑΕΔ γυναικών θυμάτων βίας που φιλοξενούνται σε ξενώνες ύστερα από μεσολάβηση του Συνηγόρου του Πολίτη στον οποίο προσέφυγε η Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων, συνεχίστηκε η χρηματοδότηση της λειτουργίας Συμβουλευτικών Κέντρων και Ξενώνων φιλοξενίας γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και επεκτάθηκαν οι υπηρεσίες στον τομέα της επαγγελματικής συμβουλευτικής. Σε επίπεδο τοπικής οι Δήμοι ανέλαβαν την άσκηση αρμοδιοτήτων στους τομείς φροντίδας, πρόληψης και καταπολέμησης της βίας, κοινωνικών υπηρεσιών και πρόνοιας. Στις Περιφέρειες δημιουργήθηκαν Περιφερειακές Επιτροπές Ισότητας των Φύλων.

Στο επίπεδο του Δήμου Αθηναίων, η ισχύουσα ποσόστωση στις εκλογές του 2014 οδήγησε σε παρουσία των γυναικών στο δημοτικό συμβούλιο σε ποσοστό 40,8%, σε θέσεις αντιδημάρχων σε ποσοστό 60%, στους συμβούλους της πλειοψηφίας («Δικαίωμα στην Πόλη») σε ποσοστό 59,2%, στα Κοινοτικά Συμβούλια σε ποσοστό 61% ενώ στους προέδρους των Κοινοτικών Συμβουλίων σε ποσοστό 71,4% μεαποτέλεσμα μεγάλη αύξηση των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Για την ένταξη της διάστασης του φύλου στις πολιτικές του Δήμου συγκροτήθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο το 2014 Επιτροπή Ισότητας των Φύλων.

Στο πλαίσιο αυτό, δραστηριοποιείται Το τμήμα Πολιτικών Ισότητας & Αντιμετώπισης Διακρίσεων με στόχο την ανάπτυξη πολιτικών και την εφαρμογή προγραμμάτων με συμβουλευτικό και συντονιστικό χαρακτήρα σχετικά με τη διάσταση του φύλου, την καταπολέμηση των κοινωνικών στερεοτύπων με βάση το φύλο, την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην απασχόληση, τη συμφιλίωση των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων τους και την κοινωνική και πολιτική συμμετοχή των γυναικών.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων συστάθηκε ομάδα εργασίας με πρωτοβουλία της Αντιδημάρχου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Πρόνοιας & Ισότητας και το τμήμα Πολιτικών Ισότητας & Αντιμετώπισης Διακρίσεων σε συνεργασία με το Δίκτυο γυναικών μεταναστριών «ΜΕΛΙΣΣΑ» και άλλους 13 θεσμικούς φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις με θέμα: «Γυναίκες Πρόσφυγες και διακρίσεις λόγω φύλου στην καθημερινή διαβίωση». Η ομάδα Εργασίας εντάχθηκε στο Κέντρο Συντονισμού Μεταναστών και Προσφύγων (ACCMR) του Δήμου Αθηναίων και λειτουργεί ως High Level Group για τις έμφυλες διακρίσεις στη διαχείριση της καθημερινής διαβίωσης με έμφαση σε θέματα βίας. Η ανάπτυξη συνεργασιών για την πραγματοποίηση δράσεων με θεσμικούς φορείς και γυναικείες οργανώσεις, όπως τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ), το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), το Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων, κ.ά. αποτελεί σημαντικό μέρος των δράσεων του τμήματος, το οποίο σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕ.ΜΕ.Α) υλοποίησαν το έργο ARIADNE/ ΑΡΙΑΔΝΗ στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου Προγράμματος της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια 2014-2020» με αντικείμενο «Η Ανάπτυξη και υποστήριξη διατομεακών διαδικασιών αστυνομικής αναφοράς για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών».

Στα πλαίσια των παραπάνω δράσεων, πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκδηλώσεις με θέμα την ισότητα των φύλων και την έμφυλη βία όπως: «Η Ισότητα των φύλων αφορά και τους άνδρες» (Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων), « Ημέρα αφιερωμένη στις γυναίκες πρόσφυγες» (Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων Ελαιώνα), Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών για την βία κατά των γυναικών στον κινηματογράφο Αλκυονίς κ.ά.

Οι πολιτικές για την ισότητα των φύλων στοχεύουν στην προώθηση της ισότητας ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, στην προάσπιση των εργασιακών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών, στην πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας (ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική παρενόχληση, παράνομη διακίνηση γυναικών με στόχο τη σεξουαλική εκμετάλλευση κ.ά.) και στην προώθηση της ίσης συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης των οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων. Οι παραπάνω πολιτικές προωθούν την κοινωνική συνοχή, την αξιοποίηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού, την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη βελτίωση ποιότητας ζωής καθώς οι στατιστικές φανερώνουν διαφορές ανδρών και γυναικών στην αμοιβή για ίση εργασία, τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, τα κέντρα αποφάσεων και τη φροντίδα της οικογένειας.

Στον τομέα των έμφυλων διακρίσεων περιλαμβάνονται οι διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, εμφάνισης και ταυτότητας φύλου. Παρά τον θετικό πρόσφατο νόμο 4491/2017 με τον οποίο παρέχεται σε διεμφυλικά άτομα το δικαίωμα στην αναγνώριση και σεβασμό της ταυτότητας φύλου τους ως στοιχείου της προσωπικότητάς τους, οι διακρίσεις που υφίστανται εκδηλώνονται με τη μορφή εξευτελιστικής συμπεριφοράς από προϊσταμένους/ες ή συναδέλφους/ισσες (παρενόχληση) στον χώρο εργασίας, την έκφραση ομοφοβίας ή τρανσφοβίας μέσω ειρωνικών, κακόβουλων και υβριστικών σχολίων κατά τη συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες, και τη διάπραξη εγκληματικών ενεργειών (άσκηση βίας) από το ευρύ κοινό και τα ΜΜΕ. Παράλληλα, σημαντικά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ομογονεϊκές οικογένειες (δηλαδή οικογένειες με δύο γονείς ιδίου φύλου), κυρίως ως προς την αναγνώριση γονεϊκών δικαιωμάτων, ληξιαρχικές εγγραφές, συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες, πρόσβαση σε περίθαλψη κ.λπ.

Ο δήμος έχει συμπεριλάβει στο Πρόγραμμα Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου Αθηναίων (2015-2019) δράσεις για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, εμφάνισης και ταυτότητας φύλου, υποστηρίζει το Athens Pride και φιλοξενεί τη Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης για συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή 11528 ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ για ΛΟΑΤΚΙ άτομα που οργανώνεται από ομάδα οργανώσεων ΛΟΑΤΚΙ μεταξύ των οποίων είναι και η ΘΕΤΙΚΗ ΦΩΝΗ. Τα έργα που αφορούν την καταπολέμηση των έμφυλων διακρίσεων είναι τα εξής:

Β.4.1.: Εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Χάρτας για την ισότητα των φύλων. Στoπλαίσιo του έργου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η δημιουργία Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας και άλλων διακρίσεων, η παρακολούθηση και ο συντονισμός της διάστασης του φύλου στις πολιτικές του δήμου και το δημοτικό προϋπολογισμό (gender budgeting), η αξιολόγηση των πολιτικών ως προς τις επιπτώσεις τους στο φύλο (gender impact assessment) και η εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των κατοίκων του Δήμου για θέματα διάστασης φύλου σε πολιτικές και δράσεις όπως για παράδειγμα η καταπολέμηση των διακρίσεων εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ, τα δικαιώματα των γυναικών προσφύγων κ.ά.

Β.4.2.: Ξενώνας φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βία. Η λειτουργία του ξενώνα είχεδιακοπεί το 2010 λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης της τότε Δημοτικής Αρχής. Τον Ιούνιο του 2013 ολοκληρώθηκαν οι απαιτούμενες διαδικασίες και το 2014 ξεκίνησε η αναβαθμισμένη επαναλειτουργία του Ξενώνα στο πλαίσιο του Πανελλαδικού Δικτύου Δομών για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας της ΓΓΙΦ. Ο Ξενώνας λειτουργεί καθημερινά 24 ώρες και παρέχει προσωρινή (3 μήνες με δυνατότητα παράτασης) ασφαλή φιλοξενία, πληροφόρηση και ψυχοκοινωνική στήριξη μέσω εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού σε γυναίκες θύματα σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας και τα παιδιά τους, καθώς και νομική συμβουλευτική μέσω παραπομπών στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γ.Γ.Ι.Φ. και χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2014-2020. Κατά το διάστημα 2014-2018 φιλοξενήθηκαν 114 γυναίκες και 118 παιδιά από τις οποίες 37 γυναίκες και 48 παιδιά ήταν πρόσφυγες.

Γ. ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ

Η εν λόγω ενότητα συμπεριέλαβε τις πολιτικές του Δήμου για την προαγωγή της υγείας με έμφαση στην πρόληψη, την παροχή υπηρεσιών στο σπίτι και τη λειτουργία Λεσχών Φιλίας ως δομών στήριξης της κοινωνικής συνοχής στις γειτονιές. Η δεδομένη πολιτική βούληση της δημοτικής αρχής να στηρίξει τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες αποτέλεσε το έναυσμα για την πραγμάτωση μιας σειράς ενεργειών, στις οποίες ενδεικτικά περιλαμβάνονται η αναβάθμιση των Δημοτικών Ιατρείων σε Πολυδύναμα Κέντρα παροχής συνδυασμένων ιατρικών και κοινωνικών υπηρεσιών, η δημιουργία δικτύων ανά Δημοτική Κοινότητα μεταξύ του προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι, των Λεσχών Φιλίας και των Δημοτικών Ιατρείων, ο σχεδιασμός έργων για τη χρηματοδότηση από την ΟΧΕ/ΕΣΠΑ.

Γ.1. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ

Την τελευταία τετραετία λήφθηκαν μια σειρά από νομοθετικά μέτρα που αφορούν την επιδοματική πολιτική του κεντρικού κράτους. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται: η δημιουργία του Οργανισμού Κοινωνικών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ), στον οποίο ανατέθηκε η αρμοδιότητα χορήγησης προνοιακών παροχών σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία, επιδόματος στεγαστικής συνδρομής και επιδόματος ομογενών προσφύγων, η θέσπιση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης και η νομοθέτηση του Κοινωνικού Μερίσματος ως μέτρου ενίσχυσης με εισοδηματικά κριτήρια.

Συνολικά καταβάλλονται, ανά δίμηνο, από το Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ασφάλισης της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας δεκατρία προνοιακά επιδόματα, όπως το επίδομα τυφλών ή το επίδομα βαριάς αναπηρίας. Το 2015 ο αριθμός δικαιούχων προνοιακών επιδομάτων στον Δήμο Αθηναίων ανερχόταν σε 14.618 και στο τέλος της τετραετίας, το 2018, σε 10.103. Από το 2011 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2016, ο Δήμος Αθηναίων εξυπηρετούσε στα κοινωνικά επιδόματα και τους κατοίκους έξι όμορων δήμων. Επιπλέον, μέχρι τον Αύγουστο του 2016, παρεχόταν η δυνατότητα έκδοσης βιβλιαρίου ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ανασφάλιστων πολιτών, που πληρούσαν ορισμένα οικονομικά κριτήρια.

Από τον Αύγουστο του 2016 η διαδικασία αυτή αντικαταστάθηκε και ακολουθούνται οι διατάξεις της αρ. Α3γ/ΓΠ/οικ.25132 ΚΥΑ (ΦΕΚ908τ.Β’) «Ρυθμίσεις για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ανασφάλιστων στο δημόσιο σύστημα Υγείας». Σύμφωνα με αυτήν, η ΗΔΙΚΑ, ύστερα από διασταύρωση περιουσιακών/ ασφαλιστικών στοιχείων εκδίδει απόφαση για δωρεάν φαρμακευτική περίθαλψη. Η έκδοση των πιστοποιητικών οικονομικής αδυναμίας, ανατέθηκε στους Δήμους, με τον Ν. 3852/2010. Οι ανωτέρω δικαιούχοι, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, απαλλάσσονται και από τα τέλη καθαριότητας και φωτισμού για την πρώτη κατοικία.

Γ.2. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ

Στην τετραετία που καλύπτει ο παρών απολογισμός, τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου γνώρισαν μια ραγδαία και δημιουργική ανάπτυξη. Η αύξηση των αρμοδιοτήτων τους επήλθε με δύο θεσμικές αλλαγές, τον Ν. 4368/2016 και τον Ν. 4486/2017. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2014 τα ραντεβού στα δημοτικά ιατρεία ανέρχονταν σε περίπου 43.593, ενώ το 2019 ο αριθμός σχεδόν διπλασιάστηκε, με τα ραντεβού να ανέρχονται σε 98.882.

Στις υπηρεσίες των έξι Δημοτικών Ιατρείων του Δήμου Αθηναίων παρέχονται μεταξύ άλλων υπηρεσίες υγείας που δεν απαιτούν εισαγωγή στο νοσοκομείο, προληπτική οδοντιατρική φροντίδα, παρακολούθηση χρόνια πασχόντων, δυνατότητα συνταγογράφησης, εμβολιασμοί. Στα Μικροβιολογικά Εργαστήρια παρέχονται δωρεάν οι εξής εξετάσεις: γενική αίματος, γενική ούρων, ταχύτητα καθίζησης ερυθρών, χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, ουρία, ουρικό οξύ και σάκχαρο, τεστ παπ και τεστ hiv/aids.

Στο πλαίσιο της εξυγίανσης των Δημοτικών Ιατρείων, επιτεύχθηκε η αναβάθμιση της εξυπηρέτησης των πολιτών με εγκατάσταση συστημάτων προτεραιότητας και τηλεφωνικών ραντεβού (κλήση στο 1595). Παράλληλα, αναβαθμίστηκε ο εργασιακός και ιατρικός εξοπλισμός και εισήχθησαν δύο νέα πληροφοριακά συστήματα, το ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ και το ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ. Την ίδια στιγμή, ξεκίνησε η αναβάθμισή τους σε Πολυδύναμα Δημοτικά Ιατρεία. Τέλος, δημιουργήθηκε η Διεύθυνση Δημοτικών Ιατρείων και Δημόσιας Υγείας από τον Δήμο Αθηναίων για την ανταπόκριση στις ανάγκες και απαιτήσεις που πηγάζουν από την νέα κοινωνικο-οικονομική πραγματικότητα. Όσον αφορά τα έργα, στο πλαίσιο της ενότητας Γ2, αυτά είναι τα κάτωθι:

Γ.2.1.: Πολυδύναμα Κέντρα ολοκληρωμένης υποστήριξης ευπαθών ομάδων -one stop shop (Δημοτικά Ιατρεία). Αντικείμενο του έργου είναι η αναβάθμιση των Δημοτικών Ιατρείων σε Πολυδύναμα Κέντρα Ολοκληρωμένης Υποστήριξης. Η αναβάθμιση αυτή ανταποκρίνεται στις επιταγές του καταστατικού του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας για ολιστική προσέγγιση της υγείας. Το 2017 ξεκίνησε η πιλοτική λειτουργία δύο Πολυδύναμων Δημοτικών Ιατρείων, της Κυψέλης και της Πατησίων. Σημαντική ήταν αφενός η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, το Ίδρυμα Νιάρχου και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφετέρου η συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ινστιτούτο Προληπτικής Ιατρικής (IΚΠΙ).

Στους άξονες που στηρίχθηκε το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα συμπεριλαμβάνεται η διαρκής εκπαίδευση των στελεχών των ιατρείων, για την οποία οργανώθηκαν προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης με εποπτεία την Ιατρική Σχολή και το ΙΚΠΙ. Το εξειδικευμένο προσωπικό των Πολυδύναμων Κέντρων προσφέρει στους κατοίκους πλήθος νέων ιατρικών και κοινωνικών υπηρεσιών, καινοτόμων για τα δεδομένα των Δημοτικών Ιατρείων. Ενδεικτικά, σε αυτές εντάσσεται η υποστήριξη παιδιού και οικογένειας, η ψυχοκοινωνική αλλά και η νομική υποστήριξη.

Γ.2.2.: Δημιουργία μονάδων πρόληψης, προαγωγής και αγωγής υγείας στα Δημοτικά Ιατρεία. Το έργο στοχεύει στον σχεδιασμό, την οργάνωση και την υλοποίηση προγραμμάτων πρωτογενούς πρόληψης προαγωγής και αγωγής της υγείας που επιδρούν θετικά στη σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους. Προγραμματίζεται να υλοποιηθεί σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Γ.2.3.:Δημιουργία μονάδων Μητέρας-παιδιού στα Δημοτικά Ιατρεία. Το έργο στοχεύει στην παροχή ιατρικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών κατά κύριο λόγο στις γυναίκες για θέματα σεξουαλικής υγείας, αναπαραγωγής, αντισύλληψης, ανατροφής και υγείας των παιδιών. Το σημαντικότερο μέρος του ενσωματώθηκε στη λειτουργία των Πολυδύναμων Ιατρείων.

Γ.2.4.: Νοσηλεία στο Σπίτι. Αντικείμενο του έργου ήταν η παροχή υπηρεσιών υγείαςστο χώρο διαμονής ευπαθών κοινωνικών ομάδων, όπως ηλικιωμένων ή ασθενών με κινητικές δυσκολίες. Το έργο δεν στάθηκε δυνατό να υλοποιηθεί, υπήρξε όμως σταθερή συνεργασία με φορείς που υλοποιούν παρόμοιες δράσεις χωρίς οικονομική συμμετοχή.

Γ.2.5.Προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης και προληπτικών εξετάσεων των κατοίκων της Αθήνας. Το έργο στοχεύει στην βελτίωση της υγείας των κατοίκωνμέσω εκτεταμένου προγράμματος πρωτογενούς πρόληψης (κάπνισμα, διατροφή, stress, ορθή στάση σώματος, πρόληψη πτώσεων ηλικιωμένων κ.λπ.) και προληπτικών εξετάσεων (καρκίνος μήτρας, μαστού, ωοθηκών, προστάτη κ.λπ.). Το σύνολο των ωφελουμένων κατά την τετραετία 2014-2018 ανήλθε στους 21.873.

Ενδεικτικά στις δράσεις αυτές περιλαμβάνονται:

1. Τα προγράμματα «Νοιάζομαι για την Υγεία μου», μέσω του οποίου πραγματοποιήθηκαν δράσεις στα σχολεία του Δήμου με πρωτοβάθμιο υγειονομικό έλεγχο, εμβολιαστική κάλυψη και ενημερωτικές ομιλίες.
2. Κοινές δράσεις με ΜΚΟ και επιστημονικούς φορείς, όπως, ο προληπτικός έλεγχος θυρεοειδούς με την Ελληνική Εταιρεία Ενδοκρινολογίας, η Φυσικοθεραπείας σε ασθενείς με νόσο Πάρκινσον με τη ΜΚΟ «Επίκουρος Κίνηση».
3. Παροχή υπηρεσιών από εκπαιδευτικούς οργανισμούς, στο πλαίσιο του οποίου, σε συνεργασία με το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος-Deree College και το Μητροπολιτικό Κολλέγιο, παρέχεται δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο σε ενήλικους κατοίκους του Δήμου.

Γ.2.6.: Δράσεις για την καταπολέμηση του HIV [Νέο Έργο]. Όσον αφορά τοντομέα της καταπολέμησης του AIDS, οργανώθηκαν εξετάσεις HIV από τη Θετική Φωνή στα Δημοτικά Ιατρεία, δημιουργήθηκαν καμπάνιες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, αναπτύχθηκαν σταθερές συνεργασίες με οργανώσεις σχετικές με το αντικείμενο, όπως η Θετική Φωνή ή το Aids Health Foundation.

Γ.3. ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Στελεχωμένο από πλήθος εξειδικευμένου δυναμικού, το Πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι, παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής-ψυχοσυναισθηματικής στήριξης, νοσηλευτική μέριμνας, φροντίδας του νοικοκυριού και βοήθεια στην ατομική υγιεινή των ωφελουμένων. Στόχος του είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ωφελουμένων, η υποβοήθηση της αυτόνομης και αξιοπρεπούς διαβίωσής τους και η υποστήριξη του οικογενειακού τους περιβάλλοντος.

Το Πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε το 1998, συνεχίζεται έως σήμερα και μαζί με άλλα προγράμματα συνιστούν το ελληνικό σύστημα μακροχρόνιας φροντίδας. Σε επίπεδο Δήμων, ως ενδιάμεσος λειτουργεί η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ Α.Ε.). Η σημασία του προγράμματος γίνεται εμφανής, δεδομένου ότι το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Δήμου εντάσσεται στην κατηγορία των ηλικιωμένων συνταξιούχων. Το 2018 εξυπηρετήθηκαν 279 άτομα με 6.725 επισκέψεις.

Γ.3.1.: Αναβάθμιση και επέκταση του προγράμματος Βοήθεια στο σπίτι. Στόχοτου έργου αποτελεί η αύξηση του αριθμού των ήδη υφιστάμενων μονάδων και συγκεκριμένα προσδοκάται η λειτουργία 3 μονάδων Β.σ.Σ. σε κάθε Δημοτική

Κοινότητα. Η πραγμάτωση του έργου δεν έχει καταστεί προς το παρόν εφικτή, ωστόσο, ο Δήμος Αθηναίων

αξιοποιώντας κάθε δυνατή ευκαιρία, προχώρησε σε επιμέρους ενέργειες οι οποίες αύξησαν την αποτελεσματικότητα και χρησιμότητα του προγράμματος, στο πλαίσιο πάντοτε των ανθρώπινων πόρων που είχε στη διάθεσή του.

Γ.4. ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ-ΛΕΣΧΕΣ ΦΙΛΙΑΣ

• Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων ρητά αποδίδει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση την αρμοδιότητα για τη μέριμνα σχετικά με την τρίτη ηλικία. Σε αυτό το πλαίσιο έχει υιοθετηθεί ο θεσμός των ΚΑΠΗ, ήδη από το 1980, όσο και οι Λέσχες Φιλίας, από το 1985. Ειδικά όσον αφορά τις δεύτερες, στον Δήμο Αθηναίων λειτουργούν 25, με εγγεγραμμένα, τον Δεκέμβρη του 2018, 5.408 άτομα. Σε αυτές δημιουργούνται χώροι αλληλεπίδρασης και αλληλεγγύης για άτομα άνω των 60 ετών, πραγματοποιούνται ψυχαγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες και παράλληλα παρέχεται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Πρωτοτυπία του Δήμου Αθηναίων αποτελεί η δωρεάν παροχή καλοκαιρινών διακοπών στις παιδικές εξοχές του Άγιου Ανδρέα σε άτομα της τρίτης ηλικίας για 24 ημέρες.

4.1.: Αναβάθμιση και επέκταση των Λεσχών Φιλίας. Το εν λόγω έργο υλοποίησε, το διάστημα 2015-2019, αλλαγές σε θεσμικό και διοικητικό επίπεδο, στην παροχή νέων υπηρεσιών και στη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Όσον αφορά το θεσμικό επίπεδο, με το ΦΕΚ 3812/Β’/28-11-2016 συστάθηκε το τμήμα Τρίτης Ηλικίας, στο οποίο ανατέθηκε η ευθύνη των 34 δομών των Λεσχών Φιλίας και η εποπτεία και ο συντονισμός τους ανατέθηκε στην εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλο, κ. Σ. Ζαχαροπούλου. Ο νέος κανονισμός Λ.Φ. του 2015 έδωσε δυνατότητες αυτοδιαχείρισής τους από τα Συμβούλιά τους και ξεκίνησε, παράλληλα, η διαδικασία τροποποίησής τους με στόχο την προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα. Ο νέος Κανονισμός Λεσχών Φιλίας (ΑΔΣ 367/08-03-2018) προβλέπει αλλαγές που αφορούν την απλούστευση του τρόπου εγγραφής στις Λ.Φ., της αποσαφήνιση των διοικητικών/εποπτικών τους εξουσιών, το καθεστώς των εκδρομών και τη συμμετοχή των μελών τους σε ομάδες εργασίας.

Σημαντική για την αναβάθμιση των ΛΕ.ΦΙ. ήταν η μεταστέγαση της Λέσχης Φιλίας Ακαδημίας Πλάτωνος, σε ένα κτίριο με πολύ καλύτερες προδιαγραφές από το προηγούμενο αλλά και η εισαγωγή ενσύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο και ασύρματου δικτύου wi-fi, και στις 25 δομές, ενώ έχει αγοραστεί ηλεκτρονικός εξοπλισμός, αξίας 7.000 ευρώ. Επιπλέον, στο σύστημα ηλεκτρονικής καταγραφής ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ συμπεριλήφθηκαν και οι ωφελούμενοι των Λεσχών Φιλίας.

Οι προσπάθειες για επέκταση των ΛΕ.ΦΙ., με τρεις νέες δομές, δεν έχουν καρπωθεί προς το παρόν, ενώ προσδοκάται αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών τους, αξιοποιώντας την εγκεκριμένη Ο.Χ.Ε. (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση), στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020. Τέλος, ο Δήμος αντιμετώπισε τη μεγάλη μείωση του προσωπικού με την αξιοποίηση προγραμμάτων Προώθησης της Απασχόλησης, μέσω των Προγραμμάτων Κοινωφελούς Απασχόλησης του ΟΑΕΔ.

Στο πενταετές χρονικό διάστημα που εξετάζεται, οι ΛΕ.ΦΙ. συμμετείχαν σε δύο έρευνες αναγκών: μια σε συνεργασία με τους Συμμάχους Υγείας και μια για τοευρωπαϊκό έργο City4Age. Τους Συμμάχους Υγείας στελεχώνουν εθελοντές φοιτητές που παρέχουν δωρεάν ιατροψυχοκοινωνικές υπηρεσίες στις κοινωνικές δομές του Δήμου. Έπειτα από την έρευνα εκτίμησης των αναγκών των ΛΕ.ΦΙ., πραγματοποιήθηκαν κύκλοι ομιλιών σε θέματα υγείας. Όσον αφορά το City4Age, αντικείμενό του έργου είναι η έρευνα των αναγκών και προτιμήσεων των ηλικιωμένων μελών των ΛΕ.ΦΙ. για την προσαρμογή των πόλεων σε μια πιο φιλική διάσταση για την τρίτη ηλικία, με τη χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής Επικοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση, ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα των ερευνών είναι ότι οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι θεωρούν ότι η συμμετοχή τους στις ΛΕ.ΦΙ. επιφέρει θετικά ως προς την υγεία σωματικά και ψυχικά αποτελέσματα.

Ως προς την αναβάθμιση και διεύρυνση των υπηρεσιών, στις παρεχόμενες υπηρεσίες εντάχθηκαν: η παροχή συμβουλευτικής σε άτομα και ομάδες από Ψυχολόγο-μόνιμη Υπάλληλο του τμήματος, η πραγματοποίηση θεατρικών εργαστηρίων, η λειτουργία θεατρικών ομάδων από μόνιμη υπάλληλο του τμήματος και η διαγενεακή δραστηριότητα Our Grand Voice (που περιλαμβάνει την άσκηση σε πρόζα, χορό, τραγούδι και το ανέβασμα θεατρικής παράστασης). Ταυτόχρονα, τις παρεχόμενες υπηρεσίες των ΛΕ.ΦΙ. εμπλούτισαν η εξοικείωση των ηλικιωμένων τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας, τα μαθήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και μαθηματικών, δράσεις για την πρόληψη της άνοιας, η παροχή ψυχολογικής έρευνας και κοινωνικής υποστήριξης, οι υπηρεσίες δωρεάν πολιτισμού και αθλητισμού από τον ΟΠΑΝΔΑ, η γνωριμία με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και, τέλος, η δημιουργία Φεστιβάλ Καλλιτεχνικής Δημιουργίας των μελών των Λεσχών Φιλίας.

ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της Δ/νσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας διαδραματίζει το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας και Υποστήριξης. Μέσω αυτού παρέχονται στους δημότες συμβουλευτική και κοινωνική υποστήριξη, εξυπηρέτηση σε κοινωνικοπρονοιακά θέματα, διασύνδεση με δίκτυο φορέων κοινωνικής υποστήριξης και ενημέρωση για τις προβλεπόμενες κοινωνικές παροχές.

Επιπλέον αρμοδιότητές του είναι η συνεργασία του με εξωτερικούς του Δήμου φορείς, όπως οι Γιατροί του Κόσμου ή η Αρχιεπισκοπή, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και η λειτουργία της Ομάδας Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.), η οποία, διενεργεί τηλεφωνικές επικοινωνίες ή, έπειτα από εντολή της Εισαγγελίας Ανηλίκων Αθηνών, κατ’ οίκον έρευνες για την αξιολόγηση της κατάστασης του παιδιού και της οικογένειας. Τέλος, στο Τμήμα διενεργείται πρακτική άσκηση σπουδαστών Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Αθηνών και εκπαιδευτικά σεμινάρια.

Πέραν των ως άνω, στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας και Υποστήριξης έχουν αναπτυχθεί οι κάτωθι οριζόντιες δράσεις:

1. Δημιουργία Ενιαίου Συστήματος Υποδοχής και Διάγνωσης Αναγκών: Το πρόγραμμα ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ. Η λειτουργία της διαδικτυακής πλατφόρμα«ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ» στις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου και του ΚΥΑΔΑ ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2017. Η πλατφόρμα συμπεριλαμβάνει 23 εφαρμογές (υπηρεσίες). Σημαντικό εργαλείο το οποίο αξιοποιεί το «ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ» είναι η εξατομικευμένη Κάρτα Δημότη, μέσω της οποίας διευκολύνεται η πρόσβαση των δημοτών στις υπηρεσίες του Δήμου.

Στις 31.12.2018 στο ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ έχουν καταγραφεί 106.195 πολίτες, έχουν κατατεθεί περί τις 60.000 αιτήσεις για όλες τις παροχές και έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 251.656 δραστηριότητες (ραντεβού στα ιατρεία, παραδόσεις τροφίμων και φαρμάκων κ.λπ.)

Στις ωφέλειες της εφαρμογής του συστήματος περιλαμβάνονται η καταγραφή των ωφελουμένων σε βάση δεδομένων, η παρακολούθηση των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών και παροχών, η εύκολη εξαγωγή στατιστικών και η αποτελεσματικότερη επίλυση των προβλημάτων που ανακύπτουν, η συμβολή στη λειτουργία των Κέντρων. Ταυτόχρονα, ο χρόνος αναμονής για την εξυπηρέτηση των πολιτών μειώνεται λόγω της εύκολης και γρήγορης καταχώρησης στο σύστημα και της μείωσης της γραφειοκρατίας που επέτρεψαν ηλεκτρονικές υπηρεσίες, όπως η ηλεκτρονική υπογραφή. Η εισαγωγή του «ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ» έγινε από την εταιρεία INTELLISOFT, και χρηματοδοτήθηκε από την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου, με τον συντονισμό του Athens Partnership. Η μετέπειτα χρηματοδότηση γίνεται από τον Δήμο Αθηναίων, με ίδια μέσα.

2. Αποτύπωση Αναγκών-Έρευνα σε επίπεδο Γειτονιάς. Η ανίχνευση και καταγραφή των κοινωνικών προβλημάτων σε επίπεδο γειτονιάς αποτελεί σημαντική παράμετρο για τον σχεδιασμό και τη χάραξη πολιτικών σε τοπικό επίπεδο. Η Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης συνέβαλε στην καταγραφή των αναγκών μέσα από δύο κυρίως εργαλεία, το πρόγραμμα ΤΕΒΑ και την αποκέντρωση των Κοινωνικών Υπηρεσιών μέσα από τα Πολυδύναμα Δημοτικά Ιατρεία στην Κυψέλη και τα Πατήσια.

3. Προφίλ Υγείας και Σχέδιο Υγείας του Δήμου της Αθήνας. Το Προφίλ Υγείας,το οποίο σχεδιάστηκε επί τη βάσει των κατευθυντήριων γραμμών και της μεθοδολογίας του Π.Ο.Υ., αποτελεί αποτύπωση και περιγραφή, μέσα από στατιστικά στοιχεία και έρευνες, της υφιστάμενης κατάστασης στον Δήμο στους τομείς Υγείας, Πρόνοιας και Περιβάλλοντος. Το Σχέδιο Υγείας περιλαμβάνει τις δράσεις σε όλους τους κοινωνικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία. Μέχρι την τροποποίηση του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας το 2016, όπου οι σχετικές δράσεις έπαψαν να ανήκουν στην αρμοδιότητα της Δ/νσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η Δ/νση είχε εξασφαλίσει τη συμμετοχή ως εταίρος σε πρόγραμμα προαγωγής της υγείας στο πλαίσιο του ERASMUS+ με χρηματοδότηση της ΕΕ, είχε ολοκληρώσει έρευνα εκτίμησης αναγκών με εξαγωγή συμπερασμάτων σε 12 ΛΕ.ΦΙ., ενώ αντίστοιχη έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη σε άλλες 4 ΛΕ.ΦΙ.

4. Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού και οργανωτική αναβάθμιση των υπηρεσιακών μονάδων των Κοινωνικών Υπηρεσιών του δήμου Αθηναίων. Κατάτη διάρκεια της τετραετίας 2015-2019 δόθηκε έμφαση τόσο στη διεύρυνση του δυναμικού της Δ/νσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας όσο και στην εξέλιξη και αναβάθμιση των δεξιοτήτων των στελεχών της.

Στο πλαίσιο αυτό, η Δ/νση στελεχώθηκε με ικανό αριθμό ατόμων για την υποστήριξη των Έργων που έχει αναλάβει, ενθαρρύνθηκε η συμμετοχή των στελεχών της σε εκπαιδεύσεις του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και σε άλλους κύκλους εκπαίδευσης, όπως για παράδειγμα πάνω στο ηλεκτρονικό εργαλείο «ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ».

Στη διαδικασία αυτή συνέβαλαν η αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών, ο καλύτερος καταμερισμός των αρμοδιοτήτων και η συγκρότηση θεσμικών δομών για την βέλτιστη ανταπόκριση στις ανάγκες του πολίτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Πρόνοιας και Ισότητας πρότεινε στη διοίκηση του Δήμου τη δημιουργία μιας νέας Διεύθυνσης (Δημοτικών Ιατρείων και Δημόσιας Υγείας) και πέντε νέων τμημάτων (ΟΕΥ 2018), καθώς και τριών νέων τμημάτων στη Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΕΥ 2016). Η δημιουργία των νέων δομών πραγματοποιήθηκε με τις δύο τροποποιήσεις του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου (2016, 2018).

5. Χαρτογράφηση Δομών Παροχής Κοινωνικών Υπηρεσιών. Το σύστημα Πληροφόρησης και Παραπομπής ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ. Η διαδικτυακή πλατφόρμαΕΞΥΠΗΡΕΤΩ βρίσκεται σε λειτουργία από το 2016, αποτελώντας ένα πρότυπο πληροφοριακό εργαλείο. Αντικείμενό της είναι η πληροφόρηση, διασύνδεση και παραπομπή των ωφελουμένων σε φορείς (δημοσίους και μη) που παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες. Μέσω αυτής, δίνεται η δυνατότητα να συγκεντρώνονται ψηφιακά όλοι οι φορείς που παρέχουν δωρεάν κοινωνικές υπηρεσίες εντός του Δήμου Αθηναίων.

Πρόσβαση στο ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ έχουν προς το παρόν τα στελέχη του Δήμου, τα οποία μπορούν να παρέχουν πληροφορίες στους ωφελουμένους, ύστερα από αίτηση των τελευταίων. Ο Δήμος έχει δρομολογήσει τη δημιουργία Web Portal, ώστε η απευθείας πρόσβαση στο σύστημα να επεκταθεί σε όλους τους πολίτες. Σε δεύτερο επίπεδο, το ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ δίνει τη δυνατότητα καταγραφής των ωφελουμένων, των αναγκών και παραπομπών τους, δυνατότητα που συμβάλει στην παρακολούθηση της πορείας κάλυψης του εκάστοτε αιτήματος του ωφελουμένου. Ταυτόχρονα, η καταγραφή αυτή δίνει τη δυνατότητα εξαγωγής στατιστικών δεδομένων αναφορικά με τη φύση των αναζητήσεων και παραπομπών, τα οποία καταδεικνύουν τις τρέχουσες έκτακτες ανάγκες, στις οποίες χρειάζεται να επικεντρώνονται οι κοινωνικοί φορείς. Μέσω του εν λόγω προγράμματος μειώνεται τόσο ο χρόνος αναμονής ως προς την ικανοποίηση των αιτημάτων των πολιτών, όσο και ο φόρτος εργασίας των στελεχών του Δήμου.

Στα τέλη του 2018, το ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ περιλάμβανε 198 ενταγμένους φορείς με τα 362 παραρτήματά τους, οι οποίοι υλοποιούν 289 προγράμματα και παρέχουν 1400 υπηρεσίες.

6. Χαρτογράφηση της αστεγίας-κριτήρια χωροθέτησης δομών. Η Δ/νσηΚοινωνικής Αλληλεγγύης και το ΚΥΑΔΑ συμμετείχαν σε δύο απογραφικές προσπάθειες για τους αστέγους. Η πρώτη εξ αυτών είναι η πιλοτική καταγραφή των αστέγων στο ιστορικό κέντρο από τον Δήμο Αθηναίων, τον Δεκέμβριο του 2017. Η καταγραφή, στην οποία αξιοποιήθηκε η τεχνογνωσία του οργανισμού Bloomberg Associates, και καταγράφηκαν 187 άτομα, έγινε σε συνεργασία με το ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ και τις ΜΚΟ PRAKSIS, Γιατροί του Κόσμου και Θετική Φωνή. Τις ομάδες καταγραφής πλαισίωσαν ως εθελοντές και φοιτητές του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Η δεύτερη πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2018, από το Υπουργείο Εργασίας σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο και τον Δήμο Αθηναίων (ο οποίος προστέθηκε με δική του πρωτοβουλία). Στην εν λόγω καταγραφή, καταγράφηκαν συνολικά 793 άστεγοι.

7. Αποτύπωση και αξιοποίηση Άτυπων Δικτύων Αλληλεγγύης. Το έργοπραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με άλλα Έργα της Διεύθυνσης, μέσα από τις δράσεις του Δικτύου «συνΑθηνά», καθώς και μέσα από τη λειτουργία των Δημοτικών Κοινοτήτων.

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Διεύθυνσης, υλοποιήθηκε η καταγραφή όλων των άτυπων δικτύων που παρέχουν υπηρεσία σε πολίτες και η ένταξή τους, όσων επιθυμούσαν, στη βάση δεδομένων ΕΞΥΠΗΡΕΤΩ. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκα η θεσμική συνεργασία με φορείς που διέθεταν νομική μορφή, παρείχαν υπηρεσίες σε ημι-άτυπο μορφή και λειτουργούσαν εκτός πλαισίου θεσμικών χρηματοδοτήσεων.8. Αναδιάρθρωση και Αποκέντρωση Κοινωνικών Υπηρεσιών. Στις κύριεςκαινοτομίες στη λειτουργία των Κοινωνικών Υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων περιλαμβάνονται η αποκεντρωμένη λειτουργία των Κοινωνικών Υπηρεσιών, μέσω της οποίας στάθηκε δυνατή η εξυπηρέτηση μεγαλύτερου αριθμού ατόμων, η αποφόρτιση των κεντρικών υπηρεσιακών μηχανισμών και η ευρύτερη ανάπτυξη συνεργασιών σε επίπεδο τοπικής Κοινότητας. Η υποστήριξη από τα κατάλληλα ηλεκτρονικά συστήματα συλλογής και αξιοποίησης δεδομένων, ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ και ΕΥΠΗΡΕΤΩ. Η δημιουργία των Κέντρων Κοινότητας με δύο Παραρτήματα για Μετανάστες και ένα Παράρτημα για Ρομά και η επέκταση των Κοινωνικών Υπηρεσιών στο πεδίο της εργασιακής ένταξης.