ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2013-2014
Τρίτη 14:00-17:00
Σκοπός του μαθήματος είναι να εξετασθούν οι στόχοι και τα μέτρα των πολιτικών ισότητας στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΗΕ όπως αυτές εξελίχθηκαν ιστορικά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ευρωπαϊκή πολιτική από τη Συνθήκη της Ρώμης μέχρι σήμερα και στην επίδρασή της στην ελληνική πολιτική ισότητας των φύλων. Ακόμα, αναλύονται τα κύρια εργαλεία άσκησης πολιτικής, όπως είναι η νομοθεσία για την ισότητα των φύλων, οι θετικές δράσεις υπέρ των γυναικών, περιλαμβανομένων και των ποσοστώσεων, καθώς και η ένταξη της ισότητας σε όλες τις πολιτικές (gender mainstreaming).
Το μάθημα περιλαμβάνει σύντομη ιστορική αναδρομή στις πολιτικές ισότητας του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού κράτους, με γνώμονα τις εκάστοτε οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που επηρέασαν την ανάπτυξη αυτών των πολιτικών. Στο μάθημα εντοπίζονται τα αντιφατικά αποτελέσματα και οι πιθανές διαστρεβλώσεις που παρουσιάζονται σε ορισμένα μέτρα πολιτικής σε σύγκριση με τον αρχικό στόχο τους. Ο ρόλος των φορέων άσκησης πολιτικής στην επιλογή και εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών, καθώς και η επιρροή των μη κυβερνητικών οργανώσεων και ιδιαίτερα των γυναικείων οργανώσεων στην διαμόρφωση και υλοποίηση των πολιτικών μελετάται με βάση συγκεκριμένες περιπτώσεις από τον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο. Το μάθημα περιλαμβάνει ακόμα, διερεύνηση των προοπτικών ανάπτυξης των πολιτικών ισότητας στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπου οι ανισότητες των φύλων λαμβάνουν νέες μορφές και περιεχόμενο, το γυναικείο κίνημα αποκτά νέες εκφράσεις και η άσκηση της κοινωνικής πολιτικής γίνεται με νέους (δυσμενέστερους) όρους.
Για τις Ενδεικτικές Eρωτήσεις του μαθήματος, πατήστε εδώ.
Σύγγραμμα:
Στρατηγάκη Μ. (επιμ), 2008, Πολιτικές ισότητας των φύλων. Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και εθνικές πρακτικές, Αθήνα: Gutenberg.
Θεματικές Ενότητες:
1. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ
Αναλύονται τα κείμενα της Διακήρυξης και του Προγράμματος Δράσης που υιοθετήθηκαν στην Τέταρτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Γυναίκες (Πεκίνο 1995), καθώς επίσης και της Σύμβασης για την Εξάλειψη κάθε μορφής διάκρισης κατά των γυναικών της οποίας την υλοποίηση έχει αναλάβει η σχετική Επιτροπή (CEDAW). Παρουσιάζονται οι διεθνείς δεσμεύσεις για την προώθηση της ισότητας και οι μηχανισμοί παρακολούθησης της υλοποίησης αυτών των δεσμεύσεων.
Χρήσιμα κείμενα:
Η πολιτική του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τις Γυναίκες
United Nations (1979), Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW). New York: UN (GA res. 34/180, 34 UN GAOR Supp. (No. 46) at 193, UN Doc. A/34/46; 1249 UNTS 13; 19 ILM 33).
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (2013), Καταληκτικές παρατηρήσεις για την έβδομη περιοδική έκθεση της Ελλάδας, που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή κατά την πεντηκοστή τέταρτη σύνοδό της (11η Φεβρουαρίου – 1η Μαρτίου 2013), μτφρ: Ελληνική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων (ΕΟΔΜ), Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) και Συνεργαζόμενες Οργανώσεις και Κοινότητες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ρομά στην Ελλάδα (ΣΟΚΑΔΡΕ).
Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (2010), 7η Περιοδική Έκθεση της Ελλάδας (2005-2008) προς την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW).
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, (2000) Δράση για την Ισότητα των φύλων και την Πρόοδο των γυναικών (σειρά ενημερωτικών δελτίων: Αύξηση του ποσοστού των Γυναικών μεταξύ των Φτωχών, Παιδεία και Επιμόρφωση των Γυναικών, Γυναίκες και Υγεία, Βία κατά των γυναικών, Γυναίκες και Ένοπλες συγκρούσεις, Γυναίκες και Οικονομία, Γυναίκες στην Εξουσία και σε θέσεις λήψης αποφάσεων, Θεσμικοί μηχανισμοί για την πρόοδο των γυναικών, Τα δικαιώματα των γυναικών ως Ανθρώπινα Δικαιώματα, Γυναίκες και ΜΜΕ, Γυναίκες και περιβάλλον, Το κορίτσι παιδί) http://www.isotita.gr/index.php/docs/166
United Nations (1995), Beijing Declaration and Platform for Action: Fourth World Conference on Women, 4-15 September 1995, [A/CONF.177/20]. New York: United Nations.
Νόμος 1342/1983, Κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, (ΦΕΚ 39/Α/1983).
Νόμος 2952/2001, Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, (ΦΕΚ 248/Α/2001).
Ιστοσελίδα του UN-WOMEN: www.unwomen.org
2. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Quinn, S. (2009), Η Κατάρτιση ∆ηµόσιων Προϋπολογισµών µε την Οπτική του Φύλου (Gender budgeting): Πρακτική εφαρµογή, Συµβούλιο της Ευρώπης (ελληνική έκδοση: Γενική Γραμµατεία Ισότητας των Φύλων).
Council of Europe (2004), Gender Mainstreming-Conceptual framework, methodology and presentation of good practices.
3. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Εξετάζεται η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ισότητα των φύλων από την Συνθήκη της Ρώμης (1957), την Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) μέχρι το 5ο πρόγραμμα δράσης για την ισότητα των φύλων (2001-2005) και τον Χάρτη πορείας για την ισότητα (2006-2010), την Στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2010-2015 και την Αναπτυξιακή Πολιτική «Ευρώπη 2020». Αναλύεται το νομοθετικό πλαίσιο («Ευρωπαϊκό δίκαιο για την ισότητα των φύλων»), καθώς και ο ρόλος και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στην άσκηση της πολιτικής ισότητας των φύλων.
Χρήσιμα κείμενα:
Κεφάλαιο 1ο και Κεφάλαιο 3ο του Συγγράμματος
Στρατηγάκη, Μ. (2003), Πολιτικές για την ισότητα των φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συμπτώσεις και αντιφάσεις στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, στο: Ρ. Παναγιωτοπούλου, Σ.Κονιόρδος & Λ. Μαράτου-Αλιπράντη (επιμ.). Παγκοσμιοποίηση και Σύγχρονη Κοινωνία, Αθήνα, ΕΚΚΕ.
Ευρωπαϊκή Ένωση (1997), Συνθήκη του Άμστερνταμ που τροποποιεί τη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις συνθήκες περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ορισμένες συναφείς πράξεις, Επίσημη Εφημερίδα αριθ. C 340 της 10ης Νοεμβρίου 1997.
Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Ισότητα των Φύλων στις Τοπικές Κοινωνίες.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2010), Στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2010-2015.
Γκερµότση, Β. & Σακελλαρίου, Ε. (2009), Οδηγός Καλών Πρακτικών Εφαρµογής της Ένταξης της Διάστασης του Φύλου (Gender Mainstreaming) στη Δηµόσια Διοίκηση, ΚΕΘΙ, Αθήνα.
4. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Εξετάζεται η ανάπτυξη της πολιτικής για την ισότητα των φύλων στην Ελλάδα μετά την μεταπολίτευση. Ειδικότερα, αναλύονται οι σχετικές διατάξεις του Συντάγματος και η πρόσφατη αναθεώρησή του και τα αιτήματα του γυναικείου κινήματος και οι διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, έτσι όπως αυτές συνέβαλαν στην διαμόρφωση της πολιτικής για την ισότητα στην Ελλάδα. Αναλύονται οι ασκούμενες σήμερα πολιτικές με έμφαση στις πολιτικές ισότητας που ενσωματώθηκαν στο Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (2000-2006), στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και στις εθνικές προτεραιότητες πολιτικής των περιόδων 2004-2008 και 2009-2013.
Χρήσιμα κείμενα:
Κεφάλαιο 9ο και Κεφάλαιο 10ο του Συγγράμματος
Στρατηγάκη, Μ. (2006), Πολιτικές για την ισότητα των φυλών στην Ελλάδα: Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις ή εθνικές πρακτικές; στο: Ν. Μαραβέγιας & Θ. Σακελλαρόπουλος (επιμ.) Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και Ελλάδα. Οικονομία, Κοινωνία, Πολιτικέ. σελ. 279-299.
Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (2010), Εθνικό Πρόγραμμα για την Ουσιαστική Ισότητα των Φύλων 2010-2013.
Οδηγός Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Χάρτας για την Ισότητα των Φύλων στις Τοπικές Κοινωνίες.
Άρθρο 4. Ισότητα των Ελλήνων
Άρθρο 22. Το Δικαίωμα στην εργασία
Άρθρο 116. Θετικά μέτρα για την προώθηση της ισότητας ανδρών και γυναικών
Εθνική νομοθεσία σχετικά με τη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων εδώ.
