Συνέντευξη στην «Ανανεωτική Αριστερά»

2020/06/24

Ποιες είναι οι ιδεολογικές και πολιτικές προεκτάσεις από την υγειονομική κρίση στη νέα εποχή;

Η υγειονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο το ρόλο του κράτους, του δημόσιου συστήματος υγείας και της επιστημονικής γνώσης στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Το κράτος κλήθηκε να θέσει σημαντικούς περιορισμούς στην καθημερινή μας ζωή ώστε να μας προφυλάξει από την διάδοση του κορωνοιού. Με αυτή την νέα κατάσταση αναγκαστήκαμε να συναινέσουμε για λόγους επιβίωσης σε μια νέα πολιτική πραγματικότητα στην οποία τα όρια του ιδιωτικού και δημόσιου χώρου αμφισβητήθηκαν, σημαντικές παράμετροι της προσωπικής ζωής ορίσθηκαν από τους ειδικούς και το πλαίσιο της αγοράς περιορίστηκε καθοριστικά από γενικές «εθνικές» προδιαγραφές.

Η λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών δομών υγείας εντάχθηκαν στις εθνικές προτεραιότητες και πολλά θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα του πολίτη περιορίσθηκαν προσωρινά από τις οδηγίες των επιστημόνων. Η αποδοχή της κατάστασης αυτής ήταν καθολική. Εγκαλέσαμε μάλιστα για κακοδιαχείριση της κρίσης, όσους αρχηγούς κρατών δεν πήραν τα απαραίτητα μέτρα λόγω της ιδεολογικής προσκόλλησής τους στις ανάγκες της αγοράς και όχι στην υγεία των πολιτών.

Τα φαινόμενα αυτά είναι πρωτόγνωρα. Σε ιδεολογικό επίπεδο ενίσχυσε την ευρεία παραδοχή ότι η δημόσια υγεία και η ανθρώπινη ζωή είναι η ύψιστη προτεραιότητα όλων μας. Σε πολιτικό επίπεδο η κατάσταση αυτή χρησιμοποιήθηκε συχνά για να νομιμοποιήσει την κατάχρηση της εξουσίας από αυταρχικά καθεστώτα που ξεπέρασαν τα όρια της δημοκρατίας και της κοινωνικής συναίνεσης και προχώρησαν σε αποφάσεις που θίγουν κεκτημένα δικαιώματα και ελευθερίες και μετά τον κορωνοιό.

Ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα στις νέες συνθήκες.

Η κρίση είχε ως αποτέλεσμα να επανέλθει στο προσκήνιο η αξία του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου του κράτους πρόνοιας και να αναδειχθεί η χρησιμότητά του στην αντιμετώπιση της πανδημίας στην Ευρώπη. Τα εθνικά συστήματα υγείας όπου δεν είχαν υποβαθμισθεί λόγω ιδιωτικοποίησης φαίνεται να αντιμετώπισαν αποτελεσματικότερα την υγειονομική κρίση, ενώ είναι κοινή διαπίστωση ότι χρειάζονται περαιτέρω ενίσχυση για να αντεπεξέλθουν σε μελλοντικές νέες παρόμοιες με τον κορωνοιό καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Εκτός από τα εθνικά συστήματα υγείας και οι άλλες καθολικές παροχές του κράτους πρόνοιας, όπως οι δομές φροντίδας εξαρτημένων ατόμων (παιδιών, ηλικιωμένων, αναπήρων κλπ), οι εθνικές συντάξεις, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, οι εκτεταμένες γονικές άδειες κ.α., προσφέρονται στη βάση της ιδιότητας του πολίτη και όχι του εργαζόμενου. Είναι μάλιστα σχεδιασμένες έτσι ώστε να προωθείται και η ισότητα των φύλων. Ο αναδιανεμητικός ρόλος εξασφαλίζεται με το σύστημα χρηματοδότησής των κοινωνικών παροχών που γίνεται μέσω της φορολογίας και όχι των ασφαλιστικών εισφορών. Οι κοινωνικές δαπάνες θεωρούνται επενδύσεις όπως έγινε στην σοσιαλδημοκρατική Νορβηγία όπου η αξιοποίηση των νέων πλουτοπαραγωγικών πηγών από το πετρέλαιο της δεκαετίας του 70 αξιοποιήθηκε αποκλειστικά για την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας και των κοινωνικών έργων. Η Νορβηγία θεωρείται ότι αντεπεξήλθε καλύτερα στις κρίση του κορωνοιου και λόγω αυτών των επενδύσεων.

Ορισμένες αρχές της σοσιαλδημοκρατίας θα πρέπει να διέπουν όλες τις αποφάσεις για την επόμενη μέρα και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα η διαχείριση των πόρων ανάκαμψης θα πρέπει να γίνει με σημαντικές κοινωνικές ρήτρες και οι δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να ενισχύσουν δραστικά τον τομέα των υποδομών φροντίδας αναδεικνύοντας την σημασία της «οικονομίας της φροντίδας». Γιατί οι δαπάνες για την υγεία και την πρόνοια θα πρέπει να θεωρηθούν ως βασική κοινωνική επένδυση και όχι να περιμένουμε την επόμενη υγειονομική κρίση για να τις αποφασίσουμε εκτάκτως. 

Διαθέσιμο ηλεκτρονικά: https://ananeotikiaristera.gr/μ-στρατηγακη-στην-ananeotikiaristera-gr-η-διαχειριση-τ/?fbclid=IwAR1GXkEm931oqs3f_ZjAQVrdbGpfi8wCPYcZHZnBYVhYlg2D8dUuM3E8YYU