ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2013-2014
Πέμπτη 14:00-17:00
Σκοπός του μαθήματος είναι να παρουσιάσει τις σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις της έμφυλης διάστασης της αγοράς εργασίας και να εξετάσει την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας των γυναικών (απασχόληση και ανεργία) σε σχέση με τις ευρύτερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επιδρούν στην εκπαίδευση, τη γονιμότητα, την ανάπτυξη των προσωπικών υπηρεσιών, τη μετανάστευση, τον κατά φύλο καταμερισμό της αμειβόμενης και μη αμειβόμενης εργασίας (φροντίδα, οικιακή εργασία) κ.λπ.
Αναλύονται οι άμεσες και έμμεσες διακρίσεις λόγω φύλου στο χώρο εργασίας που δημιουργούνται από τα μισθολογικά συστήματα, τον οριζόντιο και κάθετο επαγγελματικό διαχωρισμό, τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις, την οργάνωση του χρόνου εργασίας, τις προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας κ.λπ). Επίσης, παρουσιάζονται οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την ισότητα των φύλων στις εργασιακές σχέσεις καθώς επίσης και οι βασικότερες πολιτικές προώθησης της απασχόλησης των γυναικών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για τις Ενδεικτικές Eρωτήσεις του μαθήματος, πατήστε εδώ.
Σύγγραμμα:
Maruani M. 2008, (επιμ.) Γυναίκες, φύλο, κοινωνίες. Τι γνωρίζουμε σήμερα, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Θεματικές ενότητες του μαθήματος:
Οι ακόλουθες θεματικές ενότητες αντιστοιχούν στο Κεφ. IV «Αγορά Εργασίας» του συγγράμματος και εμπλουτίζονται με τα κείμενα και τους πίνακες που παρατίθενται συμπληρωματικά ανά ενότητα.
1. Σπουδές
Διαρθρωτικοί Δείκτες Eurostat: Ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου κατά φύλο, 1997 – 2008
2. Η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας των γυναικών
3. Ανεργία, υποαπασχόληση και επισφαλής εργασία
4. Η επαγγελματική ισότητα
Συνήγορος του Πολίτη (2014), Φύλο και Εργασιακές σχέσεις: Ειδική Ετήσια Έκθεση 2013.
5. Γυναίκες και επαγγέλματα
Δείτε εδώ στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2012) για την κατά φύλο απασχόληση, οικονομική δραστηριότητα και θέση στο επάγγελμα.
6. Μισθολογικές αποκλίσεις
Για το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών δείτε εδώ ή επισκεφθείτε τη σχετική σελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εδώ.
Επίσης, εδώ δείτε το μισθολογικό χάσμα ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα (1999-2012) σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
7. Χρόνος εργασίας και Φύλο
8. Υπάλληλοι, εργάτες και εργάτριες: ο νέος χάρτης μισθωτών σε κατώτερες θέσεις
Eurofound (2007),Working Conditions in the European Union: The gender perspective. (Executive Summary)
9. Η απασχόληση στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών
10. Η υγεία και οι συνθήκες εργασίας των γυναικών
Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (2003), Θέματα σχετικά με το φύλο στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία.
Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (2003), Ένταξη της διάστασης του φύλου στην εκτίμηση κινδύνων.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
Αβδελά, Ε. (1988), Η θέση της δασκάλας. Λόγοι και αντίλογοι σε ένα μεσοπολεμικό επαγγελματικό έντυπο, Δίνη, τεύχος 3.
Αβδελά, Ε. (1990) Δημόσιοι Υπάλληλοι γένους θηλυκού. Καταμερισμός της εργασίας κατά φύλα στον δημόσιο τομέα 1908-1955, Ίδρυμα έρευνας και παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Ανθοπούλου, Θ. (2008), Όψεις και δυναμικές επιχειρηματικότητας των γυναικών της υπαίθρου στην παραγωγή τροφίμων, Αθήνα, Gutenberg.
Βαΐου, Ντ. (1989), Ο τόπος δουλιάς και το σπίτι. Κατά φύλο καταμερισμός εργασίας στη διαδικασίας ανάπτυξης της Αθήνας, Σύγχρονα Θέματα, 40.
Βαΐου, Ντ. & Στρατηγάκη, Μ. (1989), Η εργασία των γυναικών. Ανάμεσα σε δύο κόσμους, Σύγχρονα Θέματα, τεύχος 40.
Βαΐου Ντ., Στρατηγάκη, Μ. & Χρονάκη, Ζ. (1991), Αμειβόμενη εργασία στο σπίτι. Μια γυναικεία δουλειά και μια ιδεολογία, Σύγχρονα θέματα, τεύχος 45, Ιούνιος.
Κασιμάτη, Κ., Θανοπούλου, Μ. & Τσάρτας, Π. (1995) Η γυναικεία Απασχόληση στον τουριστικό τομέα, Κέντρο Κοινωνικής Μορφολογίας και κοινωνικής πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Καραμεσίνη, Μ. (2002), Η διάσταση του φύλου στη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων: Η Ελληνική περίπτωση, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 108-109 Β’ και Γ’, σ.3-32.
Καραμεσίνη, Μ. (2003), Παράγοντες που επηρεάζουν το χάσμα των αμοιβών. Η Ελληνική εμπειρία, στο: Πρακτικά Συνεδρίου «Ίση Αμοιβή- Προσοχή στο κενό», 30.1.-1.2.2003, ΚΕΘΙ.
Καραμεσίνη, Μ. (2008), Η ισότητα των φύλων στην απασχόληση: Επισκόπηση και αποτίμηση των πολιτικών της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα, στο: Μ. Στρατηγάκη (επιμ.), Πολιτικές ισότητας των Φύλων. Ευρωπαϊκές Κατευθύνσεις και εθνικές πρακτικές, Αθήνα, Gutenberg σελ. 287-336.
Κουκούλη-Σπηλιωτοπούλου, Σ. (1997), Αποτελεσματική δικαστική προστασία και κυρώσεις για παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου, Ελληνική Δικαιοσύνη, σελ. 351.
Κουκούλη-Σπηλιωτοπούλου, Σ. (1998), Προστασία στην απασχόληση και ισότητα των φύλων. Διεθνείς κανόνες και λειτουργία τους στην ελληνική έννομη τάξη, Ισότητα και ανάπτυξη, Συνέδριο του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα δικαιώματα του ανθρώπου, Σάκκουλα.
Λυμπεράκη, Α. & Μουρίκη, Α. (1996), Η Αθόρυβη επανάσταση. Νέες μορφές οργάνωση της παραγωγής και της εργασίας, Gutenberg.
Λυμπεροπούλου-Τρύφωνος, Χ. (1997), Ισότητα των φύλων στις αποδοχές και την απασχόληση: πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και των διοικητικών δικαστηρίων-συγκριτικές παρατηρήσεις με αναφορά στη νομολογία του Δ.Ε.Κ., Ελληνική Δικαιοσύνη, σελ. 297.
Μουρίκη, Α. (2005), Η ισότητα των φύλων στις πολιτικές απασχόλησης, στο: Μ. Καραμεσίνη & Γ. Κουζής (επιμ.) Πολιτική Απασχόλησης. Πεδίο σύζευξης της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής, Αθήνα, Gutenberg σελ. 241-264.
Μουσούρου, Μ.Λ. (2004), Εργασία και οικογενειακή ζωή, στο Λ.Μ. Μουσούρου & Μ. Στρατηγάκη (επιμ.), Ζητήματα οικογενειακής πολιτικής. Θεωρητικές αναφορές και εμπειρικές διερευνήσεις, Gutenberg, σελ. 73-106
Μπακαλάκη, Α. (1986), Η κομμωτική. Ένα γυναικείο επάγγελμα, Δίνη, τεύχος 1.
Μπέλλας, Χ.Φ. (2012) (επιμ.), Οικιακή Εργασία και Κοινωνική Ένταξη μεταναστριών στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Πετρινιώτη, Ξ. (1998), Η δόμηση των εσωτερικών αγορών εργασίας. Φύλο, τεχνολογία, ανταγωνισμός. Η περίπτωση των τραπεζών, Παπαζήση.
Στρατηγάκη, Μ. (1989), Τεχνολογικές εξελίξεις και ειδικότητες με «φύλο», Σύγχρονα Θέματα, 40.
Στρατηγάκη, Μ. (1996), Φύλο, Εργασία, Τεχνολογία, Αθήνα: Ο Πολίτης.
Στρατηγάκη, Μ.(2004), Η απασχόληση των γυναικών: ανάγκη ή επιλογή;, στο: Λ.Μ. Μουσούρου & Μ. Στρατηγάκη (επιμ.), Ζητήματα οικογενειακής πολιτικής. Θεωρητικές αναφορές και εμπειρικές διερευνήσεις, Gutenberg, σελ. 227-250.
Στρατηγάκη, Μ. (2005), Φύλο Τεχνολογία και Εργασία. Σύγχρονες μορφές μιας παλιάς σχέσης, στο: Χ. Ναξάκης, & Μ. Χλέτσος (επιμ.) Το μέλλον της εργασίας: Σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις, Σειρά: Επιστήμη και Κοινωνία, Αθήνα, Εκδόσεις Πατάκη σ. 167-195.
Στρατηγάκη, Μ. (2012), Ίσες ευκαιρίες κατά τις αναδιαρθρώσεις της αλυσίδας αξίας: Πολιτικές και Πρακτικές, στο: Πετράκη, Γ. (επιμ.) Διεθνείς μεταβολές στην οργάνωση της εργασίας, Αθήνα, Gutenberg/ ΚΕΚΜΟΚΟΠ, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
